شقاق چیست؟ علت، علائم و نشانه و روش تضمینی درمان شقاق

شقاق یکی از بیماری های شایع است که در قشر مختلف جامعه و با رده سنی های مختلف مشاهده میشود. با این حال این بیماری میان زنان و افراد مسن بیشتر مشاهده میشود.

علت اصلی این عارضه مشخص نیست، اما می توان گفت وارد کردن فشار به مقعد باعث اسپاسم شدید عضله ی مقعدی شده و این مشکل را ایجاد می کند. خوشبختانه امروزه شقاق یک راه قطعی و فوری برای درمان دارد. که در ادامه ی این بحث بیشتر به آن اشاره خواهیم کرد.

شقاق چیست؟

شقاق با بیماری فیشر، به ایجاد ترک یا بریدگی عمیق در مقعد گفته میشود که می تواند یک زخم عمیق و مقاوم به درمان را ایجاد کند. شقاق می تواند در هر بخشی از بدن ایجاد شود، و معمولاً در لب ها، نوک سینه ها و … مشاهده می شود اما شایع ترین نقطه برای ایجاد این زخم، لبه ی مقعد است.

شقاق شاید در ظاهر یک زخم ساده به نظر برسد، اما به ندرت خود به خود یا با مصرف پماد درمان می شو اما فشار شدید داخل عضله ی مقعدی از ترمیم شدن این زخم جلوگیری می کند، بنابراین بیماران مجبور هستند، برای درمان از روشهای جراحی شقاق استفاده کنند.

انواع شقاق

این بیماری بسته به شدت علائم و مدت زمان شروع به دو نوع مختلف تقسیم میشود.

شقاق حاد : امعمولاً شقاق تا 2 هفته اول از نوع حاد تلقی میشود. در این موارد علائم بیمار شامل درد، خارش و سوزش است. عمق زخم معمولاً کمتر است و به زخم پوست اطراف مقعد را برش داده است.
شقاق مزمن : اگر بیماری در طی 2 هفته درمان نشود، از نوع مزمن تلقی میشود. شقاق مزمن علاوه بر درد شدید می تواند خونریزی نیز ایجاد کند. عمق زخم در این موارد بیشتر است و عضله ی مقعدی را نیز برش می دهد.

علت

همان طور که اشاره شد، نمی توان علت دقیقی را برای شقاق عنوان کرد، اما فشار شدید داخل عضله معمولاً علت این بیماری است. از عواملی که باعث ایجاد فشار شدید در عضله می شود، می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

بارداری
زایمان
رابطه جنسی مقعدی
یبوست مزمن
اسهال مزمن
کهولت سن
اضافه وزن
کم تحرکی
بیماری کرون
عوارض درمان نکردن بیماری التهابی راست روده
عوارض بیماریهای مقاربتی

علائم فیشر

علائم این بیماری بسته به اینکه در چه مرحله ای از آن قرار دارید، متفاوت است. مثلا علائم شقاق مزمن شدید تر است. معمولاً بیماران علائم زیر را با شدت های مختلفی تجربه می کنند.

درد مقعد که در تمام طول روز احساس میشود ، و هنگام نشستن یا دفع مدفوع شدت میگیرد.
خونریزی یا مشاهده خون در مدفوع
خارش
سوزش مقعد
مشاهده زخم طولی در کنار دریچه مقعدی
ایجاد زائده در اطراف زخم

عوارض

شقاق در ناحیه ی حساس مقعدی قرار دارد. بنابراین درمان نکردن آن می تواند عوارض بسیاری را در پی داشته باشد، که از جمله مهمترین آن می توان به عفونت شدید در مقعد اشاره کرد. از دیگر عوارض این بیماری درد شدید مقعدی است که می تواند روند زندگی عادی را برای شما مختل کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بیماران می بایست در صورت تجربه اولین علائم این بیماری مثل احساس درد در مقعد و یا خونریزی با پزشک خود در این مورد مشورت نمایند. تعلل در درمان شقاق می تواند باعث پیشرفت آن شده و درمان بیماری را پیچیده تر از قبل نماید.

پیشگیری

اگر علت شقاق مشکلات و سایر بیماریها نباشد، می توانید با رعایت چند نکته ی ساده از ابتلا به آن پیشگیری کنید. نکات پیشگیری کننده از شقاق عبارتند از :

مصرف فیبر بیشتر برای جلوگیری از یبوست مزمن
تحرک و ورزش برای منظم شدن حرکات روده
نوشیدن آب برای جلوگیری از یبوست
پرهیز از زور زدن در توالت
پرهیز از طولانی نشستن در توالت
حفظ بهداشت مقعد
پاک کردن مقعد با دستمال توالت نرم
درمان سریع مشکلات گوارشی مثل یبوست و اسهال
درمان بیماریهای مقاربتی

تشخیص

تشخیص شقاق برای پزشک کار ساده ای است و معمولاً با یک معاینه ساده مقعدی انجام میشود. از آنجایی که شقاق درد بسیار شدیدی را ایجاد می کند. پزشکان برای معاینه نیز از بی حسی برای معاینه مقعد استفاده می کنند.

برای تشخیص این بیماری می توانید از پزشک عمومی مراجعه کنید. بعد از تشخیص پزشک شما را به متخصص جراح عمومی ارجاع می دهد. بنابراین برای صرفه جویی در زمان و هزینه می توانید از ابتلا با متخصص جراح مشورت کنید.

درمان شقاق

درمان این بیماری با روشهای خانگی و دارویی شروع میشود، اگر علائم بیماری در طی 2 هفته برطرف نشود، پزشک انجام روشهای جراحی را پیشنهاد می کند. در ادامه به بررسی هر یک از این روشها به ترتیب اولویت و اثر گذاری می پردازیم، روشهای جراحی شقاق عبارتند از:

درمان شقاق با لیزر

بهترین روش درمان شقاق با اثربخشی سریع و تضمینی درمان با لیزر است. لیزر شقاق سرپایی و بدون درد یا خونریزی در کلینیک پزشک انجام میشود و نیازی به تحمل عوارض داروی بیهوشی و بی حسی ندارد. بنابراین همه بیماران میتوانند این درمان را انجام دهند.

در این روش پزشک با استفاده از نور لیزر محل زخم را برش میدهد و زائده های اضافه در مقعد را حذف مینماید. این کار اسپاسم عضله را رفع کرده و نه تنها به ترمیم آن کمک می کند، بلکه از عود مجدد بیماری نیز جلوگیری می نماید.

از مزیت های درمان با این روش می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

درمان سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی
درمان بدون درد یا خونریزی
اثربخشی سریع تر
هزینه مناسب
بدون نیاز به دوره نقاهت و استراحت در منزل

درمان خانگی و دارویی

این درمان معمولاً به همه بیماران توصیه می شود، اما شواهد نشان داده کمتر از 20% از بیماران با این روش درمان میشوند، چرا که برای رفع این عارضه باید اسپاسم و فشار شدید عضله که باعث ایجاد این زخم شده رفع شود.

روشهای خانگی درمان شقاق عبارتند از :

فیبر : فیبر یکی از موادی است که در بدن انسان هضم نمی شود، اما چون حجم مدفوع را افزایش میدهد، میتواند در رفع یبوست موثر باشد. فیبر در انواع میوه ها، سبزیجات؛ غلات و آجیل ها یافت میشود. سعی کنید در تمام وعده های غذایی فیبر را بگنجانید.
نوشیدن آب : نوشیدن آب می تواند با نرم کردن مدفوع در رفع یبوست موثر باشد. پزشکان توصیه میکنند، حداقل 8 لیوان آب در طول روز بنوشید.
ورزش : ورزش و تحرک بدنی می تواند از یبوست جلوگیری نماید و حرکات روده را تنظیم می کند . بنابراین توصیه می شود، حداقل 30 دقیقه در روز پیاده روی کنید.
نشستن در آب گرم : گرما ممکن است بتواند به ترمیم زخم کمک کند. برای این منظور باید یک لگن را از آب گرم پر کنید و برای 20 دقیقه در آن بنشینید.
پماد ها : یکی از معروف ترین پماد هایی که برای درمان این بیماری به کار می رود. پماد آنتی فیشر است. این پماد می تواند در رفع علائم بیماری مثل درد و خونریزی و خارش موثر باشد.

جراحی

آخرین گزینه برای درمان بیماری جراحی است. معمولاً پزشکان جراحی شقاق را توصیه نمی کنند، زیرا ممکن است باعث آسیب به عضله مقعدی شده و مشکلاتی مثل بی اختیاری در کنترل مدفوع را به دنبال داشته باشد. جراحی شقاق به 2 روش زیر انجام میشود:

اسفنکتروتومی

اسفنکتروتومی را باید در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام داد. در این روش پزشک بخشی از عضله را قطع کرده و گوشت اضافه اطراف زخم را با تیغ جراحی حذف می کند. مثلا این جراحی بدون درد یا خونریزی نیست. در پایان بسته به وسعت زخم، آن را بخیه زده و یا به همان شکل رها می کنند.

مراقبت از این زخم بسیار مهم است، زیرا ممکن است عفونت کند. اسفنکتروتومی جراحی حساسی است ، یکی از عوارض جبران ناپذیر این عمل جراحی که حداقل از نیمی از بیماران آن را تجربه می کنند، بی اختیاری در کنترل مدفوع و گاز روده است که می تواند به صورت موقت و یا دائمی برای بیماران ایجاد شود.