چه کسی مسئول رنجیدن دوستان دوران سختی بود؟!

گزاره‌ای که محمدجواد ظریف به آن پرداخته دارای دو نکته مهم است؛ یکی آنکه در ساختار اقتصادی و سیاسی کشور، تصمیم‌گیران به امید ورود شرکت‌های غربی، شرکا و همراهان قبلی را فراموش کردند و دیگری آنکه اگر از فرصت برجام برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شد، تحریم‌ها دیگر باز نمی‌گشت یا حداقل برای تشدید تحریم‌ها مانعی می‌شد. او به شکلی در نقش کارشناس بی‌طرف ظاهر شده که گویا فراموش کرده شخص شخیص خودش، مسئولیت دستگاه دیپلماسی کشور را بر عهده داشته است و باید روابط را به گونه‌ای تنظیم می‌کرد که دوستان روز‌های تحریم، از مواضع دولت تدبیر و امید ناامید نشوند به‌طوری که همکاری‌های خود را با تهران کاهش دهند.

او باید زودتر از این روز‌ها نسبت به تکروی‌های برخی اعضای کابینه واکنش نشان می‌داد که چگونه منافع ملی را به پای دیدگاه‌های شاذ و عجیب خود ذبح کردند. نمونه بارز این موضوع، به اتفاقات رخ داده میان وزارت نفت و چینی‌ها برمی‌گردد که وزیر نفت که از قضا از دوستان صمیمی آقای ظریف است، چگونه در مسیری حرکت کرد که حالا وزیر امور خارجه منتقد آن است! چینی‌ها دقیقاً در اوج تحریم‌ها چندین قرارداد بزرگ نفتی با وزارت نفت امضا کردند. توسعه میدان آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یادآوران و طرح توسعه پالایشگاه آبادان از جمله پروژه‌های بزرگی بود که در دولت گذشته امضا شد و چینی‌ها به توسعه آن‌ها پرداختند. وقتی زنگنه در سال ۹۲ به وزارت نفت رسید، پیش از آنکه برجامی حاصل شود، تصمیم گرفت چینی‌ها را از پروژه توسعه آزادگان جنوبی خلع ید کند ولی از آنجا که شرکت‌های نفتی این کشور در سایر پروژه‌ها به خوبی فعالیت داشتند، موفق نشد سایر پروژه‌ها را از آن‌ها بگیرد.

همزمان با برجام، چینی‌ها دو میدان آزادگان شمالی و یادآوران را طبق قرارداد به توسعه رساندند و قرار بود طبق قرارداد اولیه، فاز دوم توسعه این میادین هم به شرکت‌های CNPC و ساینوپک واگذار شود. غلامرضا منوچهری، معاون وقت شرکت ملی نفت برای تعیین تکلیف فاز دوم این میادین، پس از سفر به پکن گفت فاز دوم به همین شرکت‌ها واگذار خواهد شد، اما سه ماه بعد، همه چیز عوض شد.

وزارت نفت با این امید که شرکت‌های غربی به ایران می‌آیند، با حمله روشن و صریح به شرکت‌های چینی، کیفیت کار آن‌ها را زیر سؤال برد و حملات سازمان یافته‌ای را علیه پکن انجام داد. او و مدیرانش از برگزاری مناقصه برای فاز دوم این میادین گفتند و از چینی‌ها خواستند اگر برای سرمایه‌گذاری در ایران علاقه‌مند هستند در مناقصه شرکت کنند. برای جذاب‌سازی هم از شرکت‌های توتال، شل، بی‌پی و اِنی نام بردند که با ورودشان به ایران، همه چیز گلستان می‌شود، اما این شرکت‌های غربی، یک به یک از حضور در ایران سر باز زدند تا این میادین به حال خود رها شوند. وزارت نفت سرخورده از این وضعیت، دوباره به سمت چینی‌ها رفت ولی پکن اعلام کرد هیچ علاقه‌ای به تداوم حضور در ایران ندارد و اصلاً حاضر نیست با دولت تدبیر و امید کار کند.

از دو سال پیش که چنین فضایی بر همکاری نفتی ایران و چین حاکم شده است، وزارت نفت به هر دری می‌زند تا شرکت‌های چینی را برای ادامه قرارداد‌های گذشته خود ترغیب کند، اما چینی‌ها موضعشان مثل گذشته نیست، دلیلش هم به برخورد‌های عجیب و زننده وزیر نفت با شرکت‌های این کشور برمی‌گردد که مملو است از خودبزرگ‌بینی و نگاه‌های تک‌بعدی. آقای ظریف، مسئولیت بروز چنین پدیده‌ای شما و دوستانتان هستید که این روزها، برای توجیه شکست برجام و ناکارآمدی آن، چیزی را طلب می‌کنید که خودتان مسئولش هستید!