چرا بایدن فرمان اجرایی بازگشت به برجام را صادر نکرد؟

مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به سخنرانی جو بایدن در مراسم تحلیفش اظهار کرد: سخنان بایدن در راستای نظم جهانی بود که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت و مسایلی از جمله مساله محیط زیست، اقتصاد آزاد، مبارزه با سلاح های کشتار جمعی، حمایت از دموکراسی، حقوق بشر و حمایت از چند جانبه گرایی در دستور کار قرار گرفت. این ها مواردی هستند که بر سر آن جامعه جهانی اجماع دارند و تا اندازه زیادی هم این موارد در دستور کار سازمان ملل متحد نیز است. دنیا در همین مسیر بود تا اینکه دونالد ترامپ در آمریکا روی کار آمد و در این مسیر اختلال ایجاد کرد. اکنون با آمدن بایدن که به این مسایل توجه دارد و در اولویت می داند می توان امیدوار بود که در مسیر گذشته قرار گیرند.

وی ادامه داد: شاید اگر آمریکا به شرایط قبل از ترامپ بازگردد بتواند محبوبیت آسیب دیده اش را ترمیم کند و دستوراتی که بایدن در روز نخست صادر کرد از جمله درباره مهاجرت به آمریکا و بازگشت به معاهده پاریس در همین راستا هستند.

این استاد دانشگاه درباره صادر نشدن فرمان اجرایی بازگشت به برجام از سوی بایدن تصریح کرد: این اقدام به لحاظ حقوقی و اخلاقی در راستای اهداف و نگاه بایدن به چند جانبه گرایی نبود. اگر آمریکا به چندجانبه گرایی معتقد است باید همان طور که به سازمان بهداشت جهانی بازگشت به قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام هم بازمی گشت؛ توافق هسته ای یک تلاش چند جانبه بود و از این رو می‌باید در ردیف دستوراتی قرار می گرفت که بایدن فرمان اجرایی آن را در روز نخست صادر کرد.

ذاکریان در ادامه دو گروه در داخل ایران و بیرون از ایران را در اینکه بازگشت آمریکا به برجام در روز نخست اتفاق نیفتند مقصر دانست و گفت: یک گروه لابی صهیونیستی به رهبری اسراییل و لابی های وهابی به رهبری عربستان و امارات و لابی اپوزیسیون ایران هستند که تبلیغات زیادی را برای انحراف تیم سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا از مسیر بازگشت فوری به برجام انجام دادند. گروهی هم در داخل ایران بودند که مانع از این امر شدند و فضا را در داخل به قدری متشنج کردند که این فضا ایجاد شد اگر کسی مذاکره کند به زندان می افتد. این در حالی است که باید همکاری با دولت و وزارت خارجه در اولویت همه دستگاه‌ها قرار می‌گرفت چرا که اینجا بحث فشار به دولت بایدن و گرفتن خسارات وارد شده به ایران مطرح است و این که ضرورتا آمریکا به عنوان مقصر اصلی اجرا نشدن برجام خسارات وارد شده به ایران در این چند سال را بپذیرد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل درباره بررسی برداشتن موانع بر سر راه کمک ها یا نیازهای دارویی در شرایط کرونایی از سوی آمریکا اظهار کرد: این یک ژست اخلاقی دولت بایدن است، اگر آنها حسن نیتی دارند باید فوری به برجام برگردند. به همان اندازه که دو گروه مورد اشاره در بالا را مقصر در تصمیم آمریکا برای بازنگشتن فوری به برجام می دانم معتقدم بایدن هم در این رابطه مقصر است. اصلا بحث ایران نیست بلکه بحث یک تفاهم بین‌المللی و قطعنامه شورای امنیت است و باید به آن برگردند.

وی افزود: دستور بررسی رفع موانع کرونایی راه‌حلش ابطال کلیه موانعی است که بر سر راه بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی در دولت ترامپ ایجاد شده است. دموکرات ها معتقدند یکی از ستون‌های دموکراسی، حقوق بشر است و آنچه در دولت ترامپ اتفاق افتاد که حتی تحریم ها به تجهیزات دارویی و غذایی هم کشیده شد نقض حقوق مردم ایران است نه اینکه حقوق مردم ایران توسط مدیران ایرانی نقض نمی‌شود یا کم کاری و سوء مدیریت نیست، اما تحریم ها به طور بنیادی معیشت و آزادی مردم و زندگی آنها را هدف قرار داد و به آنها لطمه زد. از این رو اگر می خواهند در این راستا کمکی کنند یا خود را مدافع حقوق بشر نشان دهند باید تحریم ها را لغو کنند چرا که مسایل کرونا هم با لغو تحریم ها تسهیل می شود.

ذاکریان خاطرنشان کرد: پاسخ ایران به رفتار و تصمیمات دولت آمریکا حقوقی و منطقی است. وزیر امور خارجه دیدگاه معقولی را ارایه کردند مبنی بر اینکه تعهدات در مقابل تعهدات اجرا می شود و مسئولیت بین المللی دولت ها در مقابل انجام عمل متقابل شکل پیدا می کند، نمی‌شود تعهدات یک سویه انجام شود و مجازات هم شویم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگر اراده بر اجرای تعهدات به طور کامل مدنظر باشد، باید بر این پایه باشد که همه طرف ها به برجام بازگردند. اینکه وزیر خارجه فرانسه صحبت از بازگشت ایران به تعهداتش یا صحبت درباره مسایلی غیربرجامی می کند درست نیست. اصلا قرار نیست مذاکره جدیدی شکل بگیرد. همه چیز در چارچوب برجام روشن و مشخص است. بحث درباره مسایل دفاعی ایران قرار نیست روی میز قرار گیرد. مسایل دفاعی هر کشوری جزو مسایل امنیت ملی و امری مستقل است.

وی گفت: ایران قربانی تجاوز و جنگ در منطقه خاورمیانه بوده است، ضمن اینکه سایر کشورها از کشور متخاصم حمایت کردند؛ کشوری که سازمان ملل آن را بعدا متجاوز اعلام کرد از این رو تنها کشوری که شایستگی اخلاقی و حقوقی برای داشتن سلاح در منطقه در دفاع از خود دارد، ایران است و بی لیاقت ترین ها اسراییل، ترکیه و عربستان هستند که متحدان غرب هستند که سابقه حمله و تجاوز به دیگری را دارند. ترکیه و عربستان بدون اجازه وارد خاک سوریه شدند و رزیم اسراییل تا کنون سه جنگ را در منطقه به راه انداخته است.

این کارشناس مسایل بین الملل  معتقد است: مشکل بزرگی که ما داریم این است که بخش بین‌الملل در بخش‌های دفاعی کشور در معرفی فعالیت های دفاعی مان قدرتمند و با دقت نیست و با ادبیات مناسب مسایل را در دنیا مطرح نمی کند. ادبیات ما در این حوزه باید کاملا علمی، تخصصی و حقوقی باشد نه لزوما تبلیغاتی.