نظر هادی غفاری درباره خاتمی و نامه خوئینی‌ها

در دهه ۷۰ گفته می شد اصلاحات از عباس عبدی تا عباس دوزدوزانی با این تفاوت که در آن بازه زمانی اتحادی حول محور باوری مشخص وجود داشت که اکنون تضادهای درونی این جریان از بهزاد نبوی تا سعید حجاریان و دیگران و اختلاف نظر میان اصلاح طلبان در راستای برخورد با پدیده های سیاسی-اجتماعی و عکس العمل های متفاوت در تصمیم گیری ها، آنها را در چندراهه های سختی قرار داده است که گاهی ناچار به پذیرش وضع موجود بدون هیچ گونه خواسته اصلاح طلبانه ای شده اند. بهترین راه قضاوت یک جریان سیاسی پرسش از نیرو های تاثیرگذار یا تعیین کننده آن است تا از درون جریان و با منطق تشکیلاتی خودشان وضعیت حقیقی خود را شرح دهند

در همین راستا شرق با هادی غفاری، مبارز پیش از انقلاب، زندانی ساواک، نماینده مجلس های اول و سوم، عضو شورای مرکزی مجمع نیرو های خط امام و عضو شورای عالی اصلاح طلبان گفت و گو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.

شرایط سیاسی امروز را چگونه ارزیابی می کنید؟ نتیجه انتخابات دوم اسفند تا چه حد محصول رفتار اصلاح طلبان و تا چه حد نتیجه برخورد شورای نگهبان بود؟
هر حرکت اجتماعی ای بازخوردش از همان حرکت اجتماعی است؛ بنابراین اصلاح طلبان نیز در نقطه ای گرفتار شدند که باید بین صفر یا صد یکی را انتخاب می کردند. در نتیجه باید به تب راضی می شدند، از ترس مردن و ما کاندیدای اصلی مان حسن روحانی نبود، کاندیدای اصلی ما شخصیت هایی هستند که شورای نگهبان با رافت و دقت درباره آنها عمل نمی کند. یک سری ایده برای خودشان دارند و هرکسی هم می تواند به هر شکل فکر کند اما سود و زیانش را در جامعه نشان می دهد؛ و ما دیدیم که در انتخابات مجلس اخیر از جمعیت چندمیلیونی تهران چند درصد شرکت کردند؟ در مجلس اول، تهران چقدر جمعیت داشت؟ من یک میلیون رای آوردم و در مجلس سوم دو میلیون رای آوردم؛ درحالی که الان نفر اول تهران با تمام امکاناتی که در اختیارشان بود، این نهایت رای شان است. با اینکه جمعیت الان با گذشته قابل قیاس نیست، نفر آخر ما در مجالس قبلی از نفر اول مجلس امروزی بیشتر رای می آورد؛ بنابراین اصلاح طلبان در یک عمل انجام شده قرار گرفتند. ما معتقدیم قهر با صندوق مشکل را حل نمی کند؛ البته ممکن است انسان به جایی برسد که کاندیدایی ندارد به آن رای دهد، آن موقع چرا باید رای بدهد؟ گروه بسیار کمی از اصلاح طلبان هم طبیعی بود که عصبی باشند. اصلاح طلبان آمده بودند که اصلاح طلب باشند نه سازشکار. رئیس جمهور رای مستقیم آورده است، الان وزیر علومش بیست ودومین نفری است که معرفی کرده و طبیعی است عده ای از اصلاح طلبان خسته شوند. از طرفی چه کار باید می کردیم؟ عده ای که نمی خواهم اسم ببرم، معتقد بودند چرا باید شرکت کنیم؟ ما معتقد بودیم راه نجات کشور از صندوق انتخابات می گذرد، من معتقدم در دنیای امروز حرف اول و آخر را احزاب می زنند، احزاب قوی، نه احزاب بخش نامه ای و دیکته شده بلکه احزاب برخواسته از توده مردم و دارای مانیفست روشن و معین و کادرساز. در دنیای امروز احزاب جدای از کسب قدرت، کارشان کادرسازی است.

با وجود تصمیم بر شکل گیری پارلمان اصلاحات، طرح سرا و دموکراتیزه کردن تصمیم های احزاب اصلاح طلب که تاکنون نیز اتفاق نیفتاده است، نامزد انتخابات۱۴۰۰ چگونه انتخاب خواهد شد؟ علت محقق نشدن پارلمان اصلاحات چه بود؟
موضع من و تشکیلات وابسته من یعنی مجمع نیروهای خط امام از اول بر این بود که احزاب در شورای هماهنگی اصلاح طلب جمع شوند و این شورا تقویت شود و احزاب ملی کشور کنار هم بنشینند؛ اما اینکه یک سری را آقای خاتمی یا عارف معرفی کنند و از یک حزب پنج نماینده باشد و از حزب دیگری کسی شرکت نکند، ما معتقدیم راه اداره کشور این نیست؛ مثلا من شرکت نمی کردم. راه اداره کشور این است که در یک شورا مثل شورای هماهنگی که از نظر وزارت کشور قانونی هم هست، همه جمع شوند در وقت های اضطراری و تصمیم ها گرفته شود. برای نامزدی در انتخابات هم به اعتقاد من نیرو های مورد تایید را مطرح می کنند و در جلسه ای که نزدیک به ۳۰ حزب در آن حضور دارند، نکات مثبت و منفی افراد بررسی می شود و برگزیده فهرست، کاندیدای ماست.

نقش مجمع روحانیون مبارز با حضور چهره های مطرح از جمله آقای موسوی خوئینی ها در تصمیم های اصلاح طلبان چیست؟ آیا حزب اتحاد ملت رای مضاعفی در تصمیم گیری ها دارد؟
ما با پدرسالاری سیاسی مخالف هستیم؛ حتی مجمع روحانیون هم نباید نقش پدرسالار را بازی کند و مانند همان حزبی که نام بردید، یکی از احزاب شورای عالی است. آنها حق ندارند برای بقیه تعیین تکلیف کنند. حرف ما این است که اصول اساسی احزابی که خط مشی اصلاح طلبی را پذیرفته اند، این است که رایزنی کنند و با جلسات کارشناسانه و منطقی افراد، بیایند و ایده های خود را بیان کنند و با رای گیری تصمیم ها گرفته شود. احزاب هم رای مضاعف ندارند. بعضی از احزاب رای خودساخته دارند، وقتی از یک حزب پنج نفر شرکت می کردند، بعضی ها هم حزب نبودند که با مصلحت اندیشی برادر عزیزمان آقای خاتمی و آقای عارف، در جلسات شرکت کردند و این کار قطعا مهندسی آراست.

به نظر شما آقای خاتمی رهبر جریان اصلاحات است؟ بحث های مطرح شده از سوی کارگزاران درباره عدم یا ضعف رهبری خاتمی از چه نظر است؟
نظر من این است که در جریان اصلاحات ممکن است آقای خاتمی قابل احترام باشند و احزاب از او مشورت بگیرند و اخلاقا ایشان را بپذیرند، اما راهکار قانونی این نیست که پدرسالاری حاکم باشد. این دیکتاتوری است؛ چه دیکتاتوری اصلاح طلبی باشد و چه دیکتاتوری اصولگرایی؛ باید به آرای عمومی اجازه دهیم مثل همین شورای هماهنگی.

ائتلاف سال های ۹۲ و ۹۴ را که عمدتا پیرو ایده های آقای بهزاد نبوی و حزب کارگزاران است، چگونه می بینید؟ آیا این سیاست نتیجه داده و روحانی پاسخ گوی مطالبات اصلاح طلبان بوده است؟
قطعا این ایده جواب نداده است و جواب هم نخواهد داد. اصلاح طلب نمی تواند کاندیدای غیراصلاح طلب داشته باشد. مردم از ما پشیمان نیستند. وقتی شما صد ندارید، به ۴۰ هم راضی می شوید؛ مشخص است عملکرد ۴۰ ضعیف است. دو راه وجود داشت؛ اول قهر با صندوق که نظر بخشی از اصلاح طلبان بود که شورای محترم نگهبان جلوگیرانه برخورد کرد. نقد صریح من این بود که یکی از نمایندگان مجلس قبل گفت چون قصد کاندیداتوری ندارم، با صراحت حرف می زنم. این حرف کاملا غیراخلاقی است؛ چرا انسان باید بترسد از حرف زدن؛ مگر ما انقلاب کردیم که بترسیم؟ مگر مردم انقلاب کردند که نمایندگان ترسو باشند؟ شما حرف های مرحوم بهشتی و مطهری را نگاه کنید، حرف های آنها مانیفست انقلاب است. خاطرم هست یک روحانی در تهران بود که به امام بدو بیراه می گفت، من و آقای موسوی اردبیلی به خدمت امام رفتیم و مطرح شد که وقتی مسجد جزء ارکان این نظام است و شخصی در آن به شما بد می گوید، با این آدم چه کار کنیم؟ امام فرمودند مردم پشت سرش نماز می خوانند؟ گفتیم بله می خوانند، فرمودند وقتی مردم کسی را قبول دارند، شما به چه حقی می خواهید دخالت کنید؟ امام تا این حد به مردم اعتماد داشت. البته یک مشکل ما، ساختاری است؛ ما عادت کرده ایم هر کسی را نمی پسندیم، متهم کنیم به انگلیسی و آمریکایی بودن؛ نه این خبر ها نیست؛ ما فکرمان با شما نمی خواند، ما انقلابمان را دوست داریم، یک قران از پول این ملت را نخوردیم، اما این روش را قبول نداریم. شما بروید در دبیرستان ها ببینید چند درصد نماز می خوانند؟ ما این را می خواستیم؟ ما برای این انقلاب کردیم؟ من توصیه می کنم اندر حکایت خودمداری ایرانیان که اگر پول داشتم هزار نسخه می خریدم و به مردم می دادم. آنجا نشان می دهد که مردم در آن جامعه خودگرا می شوند. ببینید سر چهارراه ها همه خودشان را می بینند.

چرا با وجود سابقه انقلابی گری مفصلی که داشتید، رد صلاحیت شدید؟
من دو ویژگی داشتم؛ اول اینکه هیچ وقت متملق و چاپلوس نبودم و دوم اینکه به شدت به نقد گذشته معتقدم. ما باید دائم نقد کنیم. آن موقع تعبیری بود که سوسیالیست ها مطرح می کردند به نام نقد دائمی؛ بعضی معتقدند ما باید ملانصرالدین باشیم؛ خیر این طور نیست. زمان و مکان نیز باید در اجتهاد ما دخیل باشد؛ مگر امام نفرمودند عنصر زمان و مکان در امر صد درصد دینی اجتهاد دخیل است، چه رسد به امور اجتماعی. من معتقدم ما در گذشته رفتارهایی داشتیم که باید نقد شوند. نقد گذشته عیب نیست، دگم بودن عیب است. آیا ما راه را درست رفتیم؟ وگرنه جامعه و انقلاب مرده است؛ چرا نباید خود را نقد کنیم؟ دیگران ما را نقد کنند؟ خودمان خودمان را نقد می کنیم. من قبل از انقلاب در مبارزه با شاه دائما دنبال همین نقد بودم که یک کار ساده یا یک حرف، بازخوردش خوب یا بد بود؛ اگر بازخوردش بد بود، دیگر آن روش را دنبال نمی کردیم. الان پس از ۴۲ سال از انقلاب، من یک مصاحبه با بیگانه ندارم. غلط می کند کسی که ما را به بیگانه منصوب می کند. وقتی من رد صلاحیت شدم، در خانواده من آتشی به پا شد؛ همسرم به من گفت آقای غفاری نوشته اند عدم التزام عملی به اسلام، من ۵۰ سال پشت سر شما نماز خوانده ام، نماز من چه می شود؟

موضوع استعفای آقای عارف جنجال برانگیز شده است. چرا این استعفا بعد از چهار ماه علنی شد؟ این یک پنهان کاری نبود؟ آیا بحث ریاست جمهوری آقای عارف مطرح است؟
خیر، جنجالی وجود ندارد. آقای عارف هم یک انسان انقلابی و وارسته است، مانند دیگران و مشخص بود این تشکیلات به این نقطه خواهد رسید. پنهان کاری هم انجام نشد. نیاز نبود اعلام شود و ما هم مایل نبودیم تشتت ایجاد شود. ما همچنان معتقدیم تنها راه نجات کشور از دریچه احزاب مقتدر می گذرد. درباره ریاست جمهوری ایشان هم تا به حال صحبتی نشده است. البته راجع به نزدیک به ۲۰ نفر بحث شده است که من نمی خواهم آنها را علم کنم و تمایلی هم ندارم نامی از آنها ببرم. البته من گمان می کنم نامزد اصلاح طلبان ردصلاحیت خواهد شد.

یعنی اصلاح طلبان با کاندیدای تندی به صحنه خواهند آمد؟
تند برای چه، مگر من تندم؟ کسی که دزدی و هیزی ندارد و دهانش بسته است، شورای نگهبان بد عمل می کند. این رفتار ها به زیان ما تمام می شود. ما باید با دنیا تعامل کنیم. به خدا قسم تعامل با دنیا و حتی دشمن به معنای وادادگی به دشمن نیست. ما حرفمان را می زنیم و جدی هستیم. ما قبل از اینکه با دنیا موازنه داشته باشیم، باید در درون با خودمان موازنه داشته باشیم.

نامه اخیر آقای خوئینی ها را چگونه می بینید؟
اینکه ما در گذشته خیلی کارها کرده ایم که امروز به ما نقد می کنند، این حق تمام مردم است؛ چون یک روزی آقای خوئینی ها ریختند لانه جاسوسی را گرفتند. باید امروز در سرشان بزنیم؟ این منطق غلطی است. اگر یک بازیکن گل به خودی زد و بعد به نتیجه رسید که اشتباه کرده است، باید چوب به سر او بزنیم؟ مگر پیغمبر این گونه عمل می کرد؟ مگر کسانی که یاران پیامبر شدند، از قبل از آسمان آمده بودند؟ خیلی از آنها بت هم می پرستیدند. این روش بسیار ناجوانمردانه ای است که به جای جواب دادن به افراد گذشته را مطرح کنیم. من کاری به متن نامه و شخص آقای خوئینی ها ندارم. نباید از گذشته عقده گشایی کنیم.

یک خاطره شنیده نشده از عملی که از آن پشیمان باشید، دارید؟ یا خاطره ای که کمتر از دوران انقلاب گفته شده باشد.
بحث پشیمانی نیست. من از گذشته ام پشیمان نیستم؛ اما نقد می کنم. مگر من رفتار های پدر و مادرم را نقد نمی کنم. مگر فقهای ما نظرات فقهای بزرگ ما را نقد نمی کنند؟ تخطئه دیگران از الطاف الهی است، برای انسان که انسان کسانی را که خطا کرده اند با چشم اینکه خطا کرده اند، ببیند و بیش از آن خودش را ببیند. ما در روزگاری با سرعت خیال می کردیم که انقلاب پیروز شده و حالا بگیر و ببند و بزن؛ اما جواب نمی دهد و نداد آن موقع. اگر خوب تر از این می فهمیدیدم، حالا این نبودیم. برخورد ما با دشمنانمان، با آمریکا و دیگران می توانست به گونه دیگری باشد. البته حساب اسرائیل جداست. آنها مشروعیت ملی ندارند و هیچ چیز نیستند. از خاطره های شنیده نشده هم می توانم بگویم من چند بار با حضرت امام جر و بحث کردم. ما هر وقت می خواستیم، با حاج احمد آقا تماس می گرفتیم و می رفتیم بیت امام. یک بار که مشرف شدیم، بحث گنبد و چریک های فدایی بود و امام با روش های ما موافق نبود. به امام گفتم آقا شما خیال کردی کشور فقط برای شماست؟ برای ما هم هست. امام خندید. وقتی بلند شدیم، ما را بوسید و گفت انقلاب برای شماهاست. خاطرم هست شهید بهشتی در سال اول انقلاب به مسعود رجوی پیشنهاد داد شما بیایید شهردار تهران شوید. ما در شورای انقلاب مطرح می کنیم و تصویب می شود. آقای مهدیان شاهد است. آقای بهشتی اصطلاحی داشت که می گفت انقلاب دافعه حداقلی و جاذبه حداکثری داشته باشد و تا می توانید جذب کنید. حتی تعبیر یکی از دوستان ما این بود که دشمن را تبدیل کنید به بی طرف، بی طرف را به یار خودمان و یار خودمان را به فدایی خودمان. آقای بهشتی معتقد بود اینها را باید جذب کرد. اینها بچه های انقلاب اند.

شما شاهد عینی این واقعه بودید که شهید بهشتی به مسعود رجوی پیشنهاد شهرداری تهران را داد؟
بله، من هنوز نمرده ام. آقای مهدیان هم شاهد است. از ایشان بپرسید؛ اما آقای رجوی مشکلش التقاط بود؛ تفکری آمیخته از مارکسیسم و اسلام که نفاق هم در رفتارش دیده می شد که این تشکیلات را از بین برد؛ در حالی که بچه های اصیل و اولیه سازمان مجاهدین خلق از جمله شریف واقفی و حنیف نژاد بسیار پاک و وارسته بودند. من نوجوان بودم که با اینها کار کردم. در بازار به سازمان وجوهات شرعی می دادند؛ اما بعد به التقاط افتادند و سال۵۴ مارکسیست ها غلبه کردند. از جمله کسانی که در سازمان محکوم به اعدام شدند، یکی من بودم؛ اما هادی غفاری آدمی نبود که آنها بتوانند او را بکشند. من عضو سازمان نبودم؛ اما مبارزی بودم که خط مقدم مبارزه با امپریالیسم شرق و غرب بودم. من در جلسه ای خطاب به یکی از آقایان که من را رد صلاحیت کرده بود، گفتم آن روزهایی که در زندان زیر شکنجه و شلاق بودم، شما در دانشگاه های خارج از کشور نوشابه می خوردید. الان که با شما صحبت می کنم، خدا را به شهادت می طلبم پاهای من دارد می سوزد. من هیچ گونه مشکل جسمی ندارم؛ اما کابل هایی که به من زده اند، از سال ۵۳ من را اذیت می کند. از آن موقع بیش از ۴۰ سال می گذرد. من فک مصنوعی دارم. آقای ازغندی آن چنان با پوتین به فک من زد که چند ماه نمی توانستم درست غذا بخورم. بچه های امروز شاید ندانند آپولو و به پنکه بستن یعنی چه.