گمانه‌زنی‌ها درباره رویکرد جانشین ابراهیم رئیسی/ هم‌صدایی خلیج فارس، روسیه و چین با ایرانساناز نفیسی

پس از شهادت ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران، چین و روسیه کماکان تقویت روابط با ایران را در اولویت برنامه های خود قرار دادند؛ بالاخص در شرایطی که گروهی مدعی‌اند، جانشین نهایی رئیسی ممکن است علیه آمریکا و اروپا موضعی متفاوتی اتخاذ کند. ویاچسلاو ولودین، رئیس دومای دولتی روسیه و ژانگ گوکینگ، معاون نخست‌وزیر چین، چهارشنبه در مراسم یادبود ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه که هر دو در حادثه سقوط بالگرد به شهادت رسیدند، شرکت کردند.

این دو همزمان با محمد مخبر که فعلا در قامت سرپرست موقت ریاست جمهوری فعالیت دارد نیز دیدار داشتند. پوتین در پیام تسلیت خود شهید ابراهیم رئیسی را متحد و دوستی قابل اعتماد توصیف کرد که در راستای منافع ملی حرکت می کرد. شی جین پینگ نیز درگذشت رئیسی را ضایعه ای بزرگ برای مردم ایران خواند و گفت که مردم چین دوست خوب خود را از دست دادند.

در همین راستا نشریه نیکی آسیا با انتشار یادداشتی نوشت: ایران در ژوئیه سال گذشته به سازمان همکاری شانگهای، نهادی منطقه ای به رهبری چین و روسیه پیوست. این کشور همچنین در ماه دسامبر با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به رهبری روسیه، توافقنامه تجارت آزاد را امضا کرد.ایران همچنین صادرات نفت خام به چین را در میانه تحریم‌های آمریکا علیه تهران تقویت کرده است.از همین رو روسیه و چین روابط نزدیکتر با ایران را در اولویت خود قرار داده اند.از همین رو در یک سال اخیر همکاری نظامی ایران و روسیه بالاخص در حوزه پهپادها به شکلی برجسته عنوان شده است.این در حالی است که چین به شکلی خزنده تلاش دارد تا نفوذش را در خاورمیانه برجسته تر کند. میانجیگری میان تهران و ریاض که زمینه ساز احیای روابط دو کشور در سال 2023 شد، برای پکن فرصتی نادر بود.

علاوه بر رهبران چین و روسیه، بسیاری از مقام های منطقه ای و فرامنطقه ای در مراسم یادبود شهید ابراهیم رئیسی حضور داشتند. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر یکی از آنها بود. قطر بین سال های 2017 تا 2021 به واسطه گزاره های متعددی که یکی از آنها رابطه نزدیک با ایران بود، هدف تحریم های کشورهای خاشیه خلیج فارس قرار گرفت. اما حالا امیر این کشور در مراسم رئیس جمهوری ایران حاضر شده تا بدین طریق روابط دو بازیگر را متسحکم تر کند. سایر رهبران منطقه نیز با ذهنیتی مشابه به ایران آمدند.این در حالی است که روابط ایران و اروپا پرتنش شده، هرچند مقام های اروپایی، رهبرانی چون اولاف شولز، صدراعظم آلمان و جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا، درگذشت ابراهیم رئیسی را تسلیت گفتند، اما به ایران نیامدند.

در این میان نیکی آسیا ادعا می کند که رئیس جمهوری بعدی ایران طبیعتا از الگوی رئیسی در تعامل با کشورهای منطقه پیروی خواهد کرد و بستر را برای تقویت روابط تهران با مسکو و پکن هموار می سازد، اما در ارتباط با غرب بعید است که تهران سیاست راهبردی اش را تغییر دهد. باربارا اسلاوین، یکی از همکاران فعال در مرکز استیمسون در واشنگتن، گفت: «علی باقری کنی، معاون عبداللهیان و سرپرست موقت وزارت خارجه، که پیشتر در قامت مذاکره کننده ارشد برنامه هسته ای ایران حاضر بود،  فعلا سکان دار است و اگر بعد از انتخابات ریاست جمهوری به عنوان وزیر خارجه برگزیده شود، نمی توان انتظار تغییر چندانی در سیاست خارجی ایران داشت».