چشم انداز رابطه ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس پس از ابراهیم رئیسی | عادی سازی روابط ادامه دارد؟ساناز نفیسی

شهادت ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فقید ایران به همراه تیم همراهشان در حادثه سقوط بالگرد، بازیگران منطقه بالاخص افغانستان را در شوک فرو برد، بازیگری که در حال حاضر با چالش‌های سیاسی و اقتصادی قابل توجهی دست و پنجه نرم می‌کند. ایران که دارای مرز طولانی و گاها پرتنش با افغانستان است، پیشتر از این حادثه ناگوار در باب مسائل امنیتی و حقوق آب با کابل اختلاف نظرهایی داشت.

آنگونه که هشت صبح نوشته، دکتر محبوب شاه محبوب، استاد سابق دانشگاه کابل، از رسانه های اجتماعی، به ویژه ایکس (توئیتر سابق) برای بحث در مورد تغییر شکل مجدد پویایی سیاسی منطقه ای پس از شهادت ابراهیم رئیسی استفاده کرد. محبوب بر مواضع شهید رئیسی در قبال مسئله آب افغانستان تاکید کرد و همزمان سیاست های منطقه ای و فرامنطقه ای رئیس جمهوری کشورمان را ترسیم کرده و در این باره نوشته، ابراهیم رئیسی در دوران ریاست خود بهبود روابط با بازیگران عرب خلیج فارس بالاخص عربستان و امارات را در اولویت قرار داد و همزمان با حمایت های چین تنش های ژئوپلتیکی پیچیده با هند، پاکستان و عربستان را مدیریت کرد. به ادعای محبوب، دولت تحت ریاست ابراهیم رئیسی روابط تهران را با چند کشور عربی حاشیه خلیج فارس عادی کرد و به واسطه همین رویکرد در سیاست های منطقه ای ایران تغییری قابل توجه به وجود آورد. در همین راستا گروهی از ناظران براین باورند که بعید است بعد از ابراهیم رئیسی سیاست منطقه ای و فرامنطقه ای ایران تغییر کند. هرچند سیاست خارجی هرکشوری ممکن است تحت تاثیر تحولات جهانی قرار گرفته و در بازه ای از زمان تغییر کند.

هشت صبح در ادامه یادداشت ادعایی اش آورده، چشم انداز پیچیده ژئوپلیتیکی که با درگیری های مداوم چون رویارویی حماس و اسرائیل به شکلی مداوم در حال تغییر است، ممکن است شاهد تغییرات بیشتری باشد.به ادعای ناظران این امکان وجود دارد تا تلاش های شهید ابراهیم رئیسی برای بهبود روابط با عربستان سعودی به واسطه تحولات منطقه توسط ریاض تغییر کند.در این میان هستند گروهی که چنین ادعایی را باور ندارند و با استناد به استقابل کشورهای حاشیه خلیج فارس برای داشتن رابطه با ایران بر این باورند  که منطقه به خوبی دریافته که تحقق منافعش در گروه صلح و ثابت است نه رویارویی.

 در این میان دکتر عبدالغفور لیوال، سفیر سابق افغانستان در ایران از زاویه ای دیگر تحولات را بررسی کرده و مدعی است، شهادت ابراهیم رئیسی در بحبوحه تشدید تنش‌های منطقه‌ای رخ داد؛ درست در شرایطی که مرز افغانستان و پاکستان به عنوان نقطه کانونی برای فعالیت‌های گروه های رادیکال تبدیل شده است. هرچند به ادعای  لیوال، قدرت های منطقه ای مانند چین، روسیه، ایالات متحده و ناتو در منطقه منافعی دارند. چالش های اقتصادی پاکستان به نقش پیچیده این بازیگر کمک کرده و موجب شده تا اسلام آباد از موقعیت استراتژیک خود برای به دست آوردن حمایت بین المللی استفاده می کند.

لیوا در انتها بر اهمیت افغانستان برای ایران، به‌ویژه در شرایطی که ایران هدف تحریم ها قرار دارد نیز تاکید کرد. به ادعایش اتکای ایران به تجارت با افغانستان، به ویژه در بخش‌هایی مانند معدن، آب، کشاورزی و طیور، موجب شده تا ثبات سیاسی و اقتصادی افغانستان برای ایران با اهمیت باشد.