واشنگتن در تله مثلث ایران- روسیه و چین | ضربه سنگین اسرائیل به هژمونی آمریکاساناز نفیسی

با آغاز جنگ غزه، روسیه، ایران و چین بیش از هر زمان دیگری در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ گزاره‌ای که موجب شده تا کارشناسان آمریکا در باب پیامدهای آن هشدار داده و از هم صدایی بیشتر سه بازیگری بگویند که هرکدام در راستای اهداف خود تلاش دارند تا به رهبری واشنگتن پایان دهند.

داستان تقابل چین، روسیه و ایران با آمریکا و متحدانش آغاز شده است. هر کدام از این بازیگران با تکیه بر دلایل خود رویاروی ایالات متحده قرار گرفته و البته هم صدا شده اند.

با این حال، منطق حاکم بر منازعات، این سه قدرت را به همکاری استراتژیک بیشتر سوق داده است. تعاملات تهران- مسکو و پکن به احتمال زیاد ابعاد وسیع تری خواهد داشت و در نهایت این احتمال وجود دارد که سه بازیگر به شکل یک اردوگاه ژئوپلیتیکی کاملاً همسو علیه دشمنان مشترک خود به طور هماهنگ عمل کنند.

با این همه، نتایجی که ایران، روسیه و چین با توسل به استراتزیهای خود به دنبالش هستند، یکسان نیستند. اما این اولین باری نیست که قدرت هایی با ژئواستراتژی های بسیار متفاوت با یکدیگر همسو می شوند.

آنگونه که نشریه هیل نوشته، آلمان در طول جنگ ایتالیایی-اتیوپیایی 1935-1936 به اتیوپی اسلحه داد زیرا ایتالیای فاشیست با طرح های آلمان برای الحاق اتریش مخالف بود. آلمان همچنین همکاری نزدیک نظامی و اقتصادی با چین را حفظ کرد، هرچند در طول جنگ چین و ژاپن رویکردش را تغییر داد. در نهایت، عاملی که تعیین کننده انتخاب‌های استراتژیک برلین، توکیو و رم و در نتیجه شکل گیری این محور بود، داشتن همان دشمنان اصلی در دموکراسی های غربی بود.

در شرایط کنونی، ایران می‌خواهد به هژمون خاورمیانه تبدیل شود. به ادعای هیل، حمایت این کشور از اعضای محور مقاومت که دشمنان سرسخت اسرائیل هستند، در همین راستا قابل تبیین است. 

روسیه هم در تلاش است تا رهبری جهانی ایالات متحده و متحدانش را با دنیایی متشکل از چند قدرت بزرگ که بر همسایگان خود تسلط دارند و با بقیه جهان رقابت یا همکاری می‌کنند، جایگزین کند. این کشور قصد دارد در میان قدرت های بزرگ قرار گیرد و به همین دلیل به دنبال بازگرداندن امپراتوری از دست رفته خود به شکلی تازه است.

کسانی که در ایالات متحده رویای همسویی با روسیه در برابر چین را در سر می‌پرورانند، این واقعیت را درک نمی‌کنند که رهبری جهانی آمریکا با اهداف مسکو کاملاً ناسازگار است و هیچ هشداری در مورد تهدید چین نمی‌تواند این واقعیت را تغییر دهد. چین در حال حاضر تنها قدرتی است که قادر به تلاش برای جایگزینی آمریکا به عنوان رهبر جهانی است. این دقیقاً همان مقوله‌ای است که پکن قصد انجام آن را دارد.

منازعات چین و آمریکا به واسطه همین متغیر جریان دارد و تا آینده قابل پیش بینی، ادامه خواهد داشت. در هر یک از این سه استراتژی بسیار متفاوت، مانع اصلی، دشمن اصلی که باید بر آن غلبه کرد، آمریکا است. اما علاوه بر مبارزه ژئوپلیتیکی ایران، روسیه و چین با ایالات متحده، اصول دیکته شده غرب برای جهان نیز از منظر آنها چالش است و باید کنار گذاشته شود.

روسیه و ایران در سال 2015 برای پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه که امنیت شان را تهدید می‌کرد، با یکدیگر هم‌صدا شدند و بدین طریق راه خود را برای همکاری استراتژیک جدی پیدا کردند. از آن زمان، آنها بارها با هم در سوریه فعالیت مشترک داشته و دارند.

به ادعای هیل، با ادامه جنگ روسیه و اوکراین، همکاری نظامی- دفاعی تهران و مسکو تأثیر مهمی بر ژئوپلیتیک اروپا گذاشته است. در این مسیر، کره شمالی نیز با روسیه هم‌صدا شده، سلاح های بیشتری را برای مبارزه با اوکراین در اختیار مسکو قرار داده است. به ادعای هیل، به سختی می‌توان تصور کرد که اگر چین مخالف این فرایند بود، پیونگ یانگ قادر بود در چنین مسیری گام بردارد.

علاوه بر این، حمایت چین از روسیه در جنگ علیه اوکراین افزایش یافته است. این نشریه در ادامه این یادداشت مدعی شد، هنوز جای زیادی برای همسویی بیشتر بین چین، روسیه و ایران وجود دارد و تاکنون محور جدید به طور کامل شکل نگرفته است. اما منطق اجتناب ناپذیر مبارزه فشار زیادی را به نفع همکاری استراتژیک بین این سه قدرت اعمال می‌کند.

هیل مدعی است، تهران، مسکو و پکن دشمنی واحد و اصلی دارند؛ آمریکا. در همین راستا اگر با یکدیگر هم صدا شوند، شانس شان برای غلبه بر ایالات متحده بیشتر خواهد بود و اگر اقدامات خود را هماهنگ کنند، ایالات متحده ناچار خواهد شد تا منابع محدود خود را بین جغرافیایی مختلف تقسیم کند. علاوه بر این، موفقیت هر یک از این سه قدرت، آمریکا، اعتبار و اتحادهای این بازیگر را تضعیف خواهد کرد. هیل نوشته، امروز جهان مکانی پویا است. بسیاری از فرآیندها در حال افزایش هستند. همسویی رو به رشد چین، روسیه و ایران یکی از پیامدترین چنین تحولی است.