سیگنال محرمانه قطر برای حماس، اسرائیل و آمریکا/ معمای اضطراب میانجی ناراضی!

در حالی که ناظران براین باورند که میانجی‌گری مذاکرات صلح میان حماس و اسرائیل به سان کارت برنده ای در دستان دوحه قرار دارد؛ گروهی دیگر از چالش های این بازیگر کوچک خلیج فارس می گویند. چالشی که موجب شد تا خبر کناره گیری احتمالی دوحه از فرایند میانجیگری رسانه ای شود.

نقشه راه دستیابی به راه حل دیپلماتیک برای پایان دادن به بحران غزه ماه هاست که متوقف شده است. اعتماد اندکی که بین اسرائیل و حماس در طول توقف کوتاه مدت نبرد در نوامبر گذشته ایجاد شد، حالا از میان رفته است.در همین حال، قطر در قامت میانجی از سوی گروه های ذینفع سیاسی در واشنگتن تحت فشار فزاینده‌ای قرار گرفته و روابطش با حماس به محور اصلی رایزنی ها تبدیل شده است.

در همین راستا میدل ایست ای مدعی شد، برخی از صداها در دوحه این حس را منتقل می کنند که بار میزبانی از رهبری سیاسی حماس، از مزایای میانجیگری میان فلسطین و اسرائیل بیشتر شده است. به ویژه در حباب دو قطبی واشنگتن، جایی که شبکه‌های لابی حامی اسرائیل پس از حملات 7 اکتبر به رهبری حماس بیش از حد فعال شده‌اند، فشار قانونگذاران آمریکایی بر قطر در حال افزایش است. از همین رو، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر  اوایل این ماه گفت که کشورش در حال ارزیابی جامع از نقش میانجیگری خود است. یادآوری این نکته مهم است که به ادعای گروهی از ناظران، حماس به ابزار قدرتمند  قطر تبدیل شده، انحصار این رابطه به دوحه فرصت داده تا خود را در تار و پود مناقشه اسرائیل و فلسطین به عنوان یک کانون گفتگو ها بازتعریف کند.

به عنوان بخشی از تلاش طولانی مدت این کشور کوچک(قطر) برای ارتباط جهانی، پیوند با حماس به عنوان یک واسطه مهم برای ثبات در سال های 2014، 2021، 2022 و سال 2023 قلمداد می شد. این پیوند جایگاه قطر را نه تنها در چشم ایالات متحده و دیگر قدرت های غربی، بلکه در میان بسیاری از کشورهای جهان اسلام و عرب به عنوان مدافع آرمان فلسطین در بحبوحه روند عادی سازی ارتقا داده بود.در دوحه، مسئله حماس همیشه یک تحلیل حول اصل عملی هزینه و فایده بوده است. هرچند اخیرا هزینه های این رابطه در حال افزایش است، در حالی که به نظر می رسد منافع استراتژیک راکد باشد. با این وجود، اشتباه نکنید: کارت حماس، برگی منحصر به فردی برای قطر در طول سال ها بوده و مزیت های استراتژیک ارزشمندی را ایجاد کرده است. تنها از 7 اکتبر، دوحه توانسته به طور موثری از اهرم خود استفاده کند. تا کنون، قطر تنها طرفی است که توانسته به اهداف ملموس دست یابد و در مورد آتش بس بشردوستانه مورد نیاز و آزادی 105 گروگان رایزنی ها را رهبری کند.

با این همه، به ادعای میدل ایست آی، موضع مبهم کاخ سفید در قبال درگیری و نقش قطر و حماس، دیدگاه رهبران دوحه را تحت تاثیر قرار می دهد. دولت بایدن در میانه فشارهای انتخاباتی، تلاش کرده تا خط مبهمی در این زمینه ترسیم کرده و نقش آفرینی حماس بعد از پایان جنگ در غزه را حذف کند.در نتیجه، سیگنال‌های ارسالی از کاخ سفید به دوحه حول این گزاره جریان دارد، حماس باید از قطرخارج شود- پیشنهادی بی‌فایده در میان تلاش‌های ظریف دوحه جهت جلب موافقت حماس.علاوه بر این، از آنجایی که مشخص شده، اسرائیل قادر به شکست نظامی حماس نخواهد بود، به احتمال زیاد این مقوله پیچیده تر هم خواهد شد، چرا که براساس ارزیابی ها، هراندازه حملات تل اویو کشنده تر و ویرانگر باشد، حماس قدرتمندتر و از حمایت بیشتری برخوردار خواهد بود.

در این میان، در هفته های اخیر چندین گزینه جایگزین برای قطر مطرح شده است. ترکیه کاندیدای بعدی میزبانی از حماس است، این مقوله موجب شده تا اسرائیل به هراس بیافتد، چرا که آنکارا به راحتی این گروه فلسطینی را تحت فشار قرار نخواهد داد. در همین حال، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه قادر نیست به حماس تضمین های طولانی ارائه دهد. برخی پیشنهاد کرده اند که عمان، یکی دیگر از دلالان مورد اعتماد در منطقه، می تواند میزبان حماس باشد. اما مسقط در این باره جاه طلبی ندارد. عمان، برخلاف قطر، نه تنها با گروه‌های فلسطینی، بلکه با اسرائیل نیز ارتباطی ندارد. علاوه بر این، عمان در حال حاضر با کمک به ایالات متحده و متحدانش برای میانجیگری صلح و ثبات بین تنگه هرمز و باب المندب، جغرافیایی که در اختیار انصار الله به عنوان بخشی از محور مقاومت قرار دارد، در تکاپو است.

الجزایر که با جناح های فلسطینی، از جمله حماس روابط خوبی دارد، برای ایفای نقش میانجی از اهرم لازم برخوردار نیست و بر خلاف قطر، وضعیت اقتصادی اش به این بازیگر نمی دهد تا برای کمک مادی به غزه انگیزه سازی کرده تا معاملات احتمالی را هموار کند.

به ادعای ناظران، به همان اندازه که قطر می‌خواهد حماس را به عنوان دارایی استراتژیک نگه دارد، ایالات متحده و اسرائیل به یک واسطه صادق و قابل اعتماد نیاز دارند تا بتوانند همان کاری را که قطر انجام می دهد را انجام دهد. بنابراین تعجب آور نیست که سخنگوی وزارت خارجه قطر اخیرا گفت حماس تا زمانی "مفید" باقی بماند در دوحه می ماند. ناامیدی در میان دیپلمات‌های قطری، رویکرد غیرصادقانه طرف‌های متخاصم در باب مذاکرات در کنار ناکامی کاخ سفید جهت استفاده از اهرم فشار بر اسرائیل واقعیت دارد. پیام قطر در این ماه سیگنالی از سوی یک میانجی ناراضی بود؛ چرا که این بازیگر فعل و انفعال های قانونگذاران آمریکایی را رصد کرد؛ همان هایی که می خواهند دستاوردهای سیاسی این بازیگر به خطر بیافتد.علاوه بر این، دوحه برای حماس نیز سیگنال فرستاد و اعلام کرد که صبرش رو به پایان است.