اتحادیه اروپا: به برجام متعهد هستیم

سفیر و نماینده دائم اتحادیه اروپا نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین با ایراد سخنانی در نشست فصلی شورای حکام گفت که این اتحادیه همچنان به از سرگیری اجرای توافق سال ۹۴ و راه‌حل دیپلماتیک برای حل‌وفصل مسائل پادمانی ایران متعهد است.

کارل هالگارد در سخنان خود که یک نسخه آن در تارنمای اتحادیه اروپا منتشر شد ادعا کرد: این اتحادیه به تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیک برای جلوگیری از دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای ادامه می‌دهد. برای این منظور، اتحادیه اروپا به راه حل دیپلماتیک برای موضوع هسته‌ای ایران متعهد است و از همه کشورها می‌خواهد که از اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (سال ۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت کنند.

وی با اشاره به تدابیر جبرانی ایران در برجام در پی خروج یکجانبه ایالات متحده و بی‌عملی طرف‌های اروپایی در اجرای تعهدات خود ادعا کرد: ما متاسفیم که ایران تصمیمات لازم را نگرفته و اقدامات لازم را برای بازگشت به تعهدات مرتبط هسته ای خود در چارچوب برجام انجام نداده است. از این جهت خطر بحران گسترش سلاح های هسته ای در منطقه در نتیجه پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران بیشتر شده است.

این دیپلمات اروپایی با بیان این ادعا که ایران باید برای احیای اعتماد جامعه جهانی، اقدامات مشخصی را صورت دهد مدعی شد: اتحادیه اروپا عمیقاً نگران گزارش‌های متوالی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که شتاب نگران‌کننده‌ای را درباره برنامه هسته‌ای ایران گزارش می‌کند. اقدامات ایران، که هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد، خطرات مرتبط با اشاعه سلاح‌های هسته‌ای بسیار مهمی را به همراه دارد و نگرانی‌های شدیدی را در مورد انگیزه ایران ایجاد می‌کند.

سفیر اتحادیه اروپا در بخش دیگری از اظهارات ادعایی خود به تصمیم ایران برای لغو مجوز تعدادی از بازرس‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که درچارچوب حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان صورت گرفت، اشاره و ادعا کرد: ایران باید به طور کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند تا اجرای توافقنامه پادمان و همچنین نظارت بر برجام را تسهیل و از برخورد مناسب با بازرسان اطمینان حاصل کند.

هالگارد اقدامات ایران در چارچوب قانون راهبردی مجلس (قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها و صیانت از منافع ملت ایران) را مانع توانایی آژانس برای تضمین ماهیت صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران خواند و مدعی شد: از ۲۳ فوریه ۲۰۲۱، فرآیند راستی‌آزمایی و نظارت آژانس در رابطه با اجرای برجام در نتیجه تصمیم ایران برای توقف اجرای اقدامات شفاف‌سازی و پروتکل الحاقی به‌طور جدی تحت تأثیر قرار گرفته است. تصمیم یکجانبه ایران در ژوئن ۲۰۲۲ مبنی بر حذف کلیه تجهیزات نظارتی وضعیت را تشدید کرده است [...] ما نگرانی جدی خود را در این زمینه تکرار می کنیم.

هالگارد ضمن تکرار ادعاهای سیاسی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان مدعی شد: ما قویاً از ایران می‌خواهیم که مسیر فعالیت‌های هسته‌ای خود را تغییر دهد، بدون فوت وقت به تعهدات سیاسی خود در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای بازگردد و اجرای کلیه اقدامات نظارتی و راستی‌آزمایی مرتبط با برجام و همچنین پروتکل الحاقی را از سر بگیرد. این اقدامات همراه با اجرای کامل موافقتنامه جامع پادمان، برای کمک به ایجاد اعتماد بین المللی درباره ماهیت منحصراً صلح آمیز برنامه هسته ای ایران ضروری است.

ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) بازگردانده شد.

جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران امور خارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند.

اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند. اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد.

دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما همچنان سیاست های فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را در پیش گرفته است.

مذاکرات برای ازسرگیری اجرای برجام در هشت دور با حضور نمایندگان گروه ۱+۴، اتحادیه اروپا و ایران در وین برگزار شد. هیات آمریکایی نیز به صورت غیر مستقیم در گفت‌وگوها حاضر بود. اما نتیجه مذاکرات به دلیل عواملی همچون تناقض در رفتار، تعلل در تصمیم‌گیری، زیاده‌خواهی و طرح درخواست‌های جدید از سوی آمریکا معطل ماند.

ایران به عنوان کشوری مسئولیت پذیر همواره اعلام کرده است که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.