اصلاحات جامعه‌محور، اسم رمز عبور از نظام؟

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: به تازگی بهزاد نبوی در انتقادی تند علیه رادیکال‌های جبهه اصلاحات گفته است که «من در ظرف یکی دو سال اخیر حرکت موثری در جهت اصلاحات جامعه‌محور ندیدم سؤال از افرادی که در جبهه اصلاحات شعار جامعه‌محوری داده و می‌دهند این است که این جامعه‌محوری چیست؟»

آنچه نبوی به آن اشاره می‌کند سخنی است که طیف‌هایی از اصلاح‌طلبان سال‌هاست بر آن تأکید می‌کنند؛ اینکه اصلاح‌طلبان باید به جامعه برگردند و از حالت یک جبهه سیاسی به یک جریان سیاسی تغییر وضعیت دهند؛ به گفته آنها همان چیزی که روزگاری در دوم خرداد سال76 بودند. در مقابل برخی از اصلاح‌طلبان مانند حزب کارگزاران و شخصیت‌هایی مانند بهزاد نبوی می‌گویند اصلاحات میسر نمی‌شود مگر از بالا و اصلاح‌طلبان باید به قدرت سیاسی برسند تا بتوانند اصلاحات مورد نظر خود را انجام دهند. این گروه می‌گویند فلسفه اصلی تشکیل احزاب ورود به قدرت سیاسی است و احزاب برای کسب قدرت اجتماعی به وجود نیامده‌اند. این دو نظر به ویژه در سال‌های اخیر به شدت در مقابل یکدیگر قرار گرفتند؛ مشخصا از سال98 که سعید حجاریان طرح مشارکت مشروط در انتخابات را مطرح کرد و گفت که حضور اصلاح‌طلبان مشروط به تأییدصلاحیت نامزدهای حداکثری‌مان است. عقبه فکری این طرح آن بود که اصلاح‌طلبان وقتی نامزدهای درجه دو و سه خود را روانه انتخابات می‌کنند از سوی جامعه طرد می‌شوند و این‌طور است که سرمایه اجتماعی‌شان از دست می‌رود. جامعه‌گراها باور دارند اگر در انتخابات هم حضور نداشته باشیم و به قدرت سیاسی هم نرسیم بهتر از آن است که سرمایه اجتماعی‌مان را از دست بدهیم. از آن سال تا به امروز مدافعان اصلاحات جامعه‌گرا به طیف مقابلشان می‌گویند قدرت‌طلب و باورمندان به شرکت در انتخابات و کسب قدرت سیاسی می‌گویند بازگشت به جامعه بازی با کلمات است برای هدف اصلی یعنی تحریم انتخابات.

حالا بهزاد نبوی بار دیگر از همین موضوع سخن گفته و می‌گوید که اصلا بازگشت به جامعه معنی ندارد اما واقعیت این است که سخنان جامعه‌گراها گرچه خالی از معنی نیست اما با تحلیلی سیاسی می‌توان دریافت که آنها با تمسک به جامعه سعی می‌کنند حاکمیت را تضعیف کنند؛ به بیان دیگر آنها به ریسمان جامعه چنگ می‌زنند تا واقعیت قلبی خود یعنی تحریم انتخابات را پنهان کنند. سعید حجاریان در سالنامه 1400 روزنامه شرق به صورت کم‌سابقه‌ای نتوانست واقعیت قلبی‌ای را پنهان کند و رسما گفت اصلا چه ایرادی که بگوییم می‌خواهیم انتخابات را تحریم کنیم. او گفت فرض کنید من نمی‌خواهم در انتخابات شرکت کنم. هم خودم شرکت نمی‌کنم و هم به دوستانم می‌گویم که توصیه من این است که شما هم شرکت نکنید. با این اوصاف به نظر می‌رسد اصلاحات جامعه‌محور کلیدواژه‌ای برای تحریم انتخابات و البته در مرحله بعد برای عبور از نظام زیرا رادیکال‌های اصلاحات نشان داده‌اند بی‌تمایل نیستند که چهره‌ اپوزیسیونی از خود نشان دهند. نبوی در گفت‌وگوی اخیرش به این موضوع هم اشاره می‌کند و می‌گوید برخی در میان اصلاح‌طلبان تصور کرده‌اند کار تمام است و می‌خواهند بعد از این سرشان بی‌کلاه نماند.