صالحی: اگر ایران بخواهد اوج بگیرد، باید تکلیف روابط بین‌الملل خود را روشن کند

قائم مقام فرهنگستان علوم گفت: من فکر می‌کنم در این ۴۴ سال به دلایل گوناگون که بخشی از آن خارج از اراده ملی و حکمرانان ما بوده است، نواقصی داشته‌ایم و از یک آشفتگی و وجه غیر پایدار در سیاست بین‌الملل برخوردار بوده‌ایم. اگر ایران بخواهد در عرصه روابط بین‌الملل اوج بگیرد، باید تکلیف روابط بین‌الملل خود را روشن کند و در عرصه‌های بین‌المللی از دیدگاه‌های افراط و تفریط به دور باشد. 

مراسم اختتامیه «نخستین کنگره بین‌المللی دیپلماسی ملل» با همراهی دانشگاه اصفهان و اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی علوم سیاسی ایران، امروز دوشنبه، 19 تیرماه در دانشگاه اصفهان برگزار شد.  

در این مراسم، علی اکبر صالحی، قائم مقام فرهنگستان علوم و وزیر اسبق امور خارجه ایران، به بیان نکات و جمع بندی کلی در خصوص پنل‌های برگزار شده در این کنگره پرداخت و اظهار کرد: در این شرایط سخت بین‌المللی، برگزاری چنین کنگره‌ای با همراهی و تلاش انجمن‌های علمی دانشجویی علوم سیاسی ایران، حرکتی مفید و موثر است و امید دارم که این کنگره مدل و الگویی باشد برای سایر دانشجویان سراسر کشور تا در آینده نزدیک همچنان شاهد برگزاری چنین برنامه‌هایی توسط دانشجویان باشیم.

وی در خصوص جایگاه ویژه کشور ایران در دنیا، تصریح کرد: ایران کشور ویژه‌ای است و این نکته را از باب اینکه ایرانی هستم، عرض نمی‌کنم، چرا که از گذشته و به گواه تاریخ، ایران کشوری بوده که همواره منشاء حرکت‌های بزرگ جهانی بوده است؛ کشور ایران دو مرتبه در تاریخ به‌عنوان کشوری که شیوه حکمرانی را به دنیا ارائه داده، شناخته شده است؛ یکی در دوره هخامنشیان، ساتراپ‌ها و شیوه اداره مدنی کشور بزرگی که امپراطوری آن تا به امروز به‌عنوان بزرگترین امپراطوری جهان شناخته شده است. در آن زمان جمعیت جهان قریب به ۵۰ الی ۶۰ میلیون نفر بوده و نزدیک به ۳۰ میلیون نفر تحت سیطره ایران بوده  و با عنوان «The Great Persian Empire» از آن یاد می‌شود. این ویژگی، نشان از ظرفیت بالقوه یک ملت دارد که در طول تاریخ توانسته است نخستین حکمرانی مدنی را به دنیا ارائه دهد.

قائم مقام فرهنگستان علوم، ادامه داد: ایستگاه دوم، جایی است که انقلاب اسلامی در تاریخ مطرح می‌شود و ایران بار دیگر شیوه حکمرانی را به دنیا ارائه کرده، البته ممکن است که تاکنون به آن شکل که باید این انقلاب در تاریخ منعکس نشده باشد، چرا که هنوز زمانی از آن نگذشته است. ۴۴ سال از عمر این حکمرانی می‌گذرد و علیرغم فراز و فرودهای بسیار که بخش قابل توجهی از آن ناشی از تحریم‌ها و فشارها و بخشی به خاطر نارسایی‌ها و خطاهای مدیران خودمان بوده، همچنان این حکمرانی برقرار است و می‌توان گفت ما تاکنون چنین حکمرانی که مشابه جمهوری اسلامی باشد، در دنیا نداشته‌ایم.  

صالحی مهم‌ترین خصیصه جمهوری اسلامی را استقلال سیاسی این نظام دانست و در این باره افزود: کسی که دنیا و مسائل آن را مورد تجزیه تحلیل قرار دهد، به خوبی متوجه این امر می‌شود. روزی در مراسمی از یک خبرنگار ایرانی آمریکایی معروف در CNN سوال می‌کنند که «نظرت راجع به ایران چیست؟»، خبرنگار می‌گوید: «من مخالف جمهوری اسلامی هستم، اما می‌خواهم حقیقی را بیان کنم و آن این است که از زمانی که این انقلاب در دنیا محقق شد، ایران غلام حلقه به گوش هیچ قدرتی نبوده است». در نتیجه، جمهوری اسلامی دیگر در مدار سیاسی کشورهای بزرگ نیست و در مدار سیاسی خودش می‌چرخد.  

وی خاطرنشان کرد: البته همه دانشجویان و افراد دیگر این حق را دارند که انتقاد کنند و این پرسش را مطرح کنند که آیا ما در فرآیند سیاست بین‌المللی خود در این ۴۴ سال موفق بوده‌ایم یا خیر؟ درواقع، ما این حق را داریم که عملکرد و فعالیت‌ها را در عرصه بین‌المللی مورد ارزیابی قرار دهیم. من هم فکر می‌کنم که در این ۴۴ سال به دلایل گوناگون که بخشی از آن از اراده ملی و حکمرانان ما خارج بوده،  نواقصی داشته‌ایم و از یک آشفتگی و وجه غیر پایدار در سیاست بین‌الملل برخوردار بوده‌ایم.  

صالحی ادامه داد: اگر ما انقلاب کردیم که آحاد ملت سعادتمند باشند، البته سعادتمند به معنای واقعی کلمه، چه در بعد مادی و چه در بعد معنوی، می‌توان گفت سعادتمند بوده‌ایم. ما از ابتدای انقلاب با یک‌سری محدودیت‌ها مانند جنگ تحمیلی مواجه شدیم و همین اتفاق باعث شد که نگاه ما به عرصه بین‌المللی، نگاه امنیتی باشد، چرا که جنگ تحمیلی، یک جنگ جهانی علیه ایران بود. آثار این جنگ در نگاه افراطی ما نسبت به روابط بین الملل اثر گذاشت و ما به مسائل از نگاه امنیتی صرف نگاه کردیم.   

وی در ادامه نیز به دستاوردهای انقلاب اسلامی اشاره کرد و اظهار کرد: از لحاظ تعداد دانشجو سرانه، ما یکی از کشورهای ممتاز در جهان هستیم. همچنین در ابتدای انقلاب پیک مصرف برق ایران حدود ۳۵۰۰ مگاوات بود، در حالی که پیک مصرف امسال به ۷۰ هزار و حتی بیشتر رسیده است. ما چنین دستاوردهایی را در قالب استقلال سیاسی به دست آورده‌ایم، در شرایطی که قدرت اقتصادی دنیا ما را در تنگنا قرار دادند و خیال می‌کردند، می‌توانند ایران را تسلیم کنند، در حالی که تا به امروز ایران به‌عنوان ملتی زنده و پویا و برقرار است.  

 قائم مقام فرهنگستان علوم، انتقاد خود را در عرصه سیاست بین‌الملل عنوان کرد و ادامه داد: در نقد به سیاست بین‌الملل می‌توانیم بگوییم تکلیف تعاملات بین الملل ما واضح نیست و باید روی این مسئله تامل کنیم. در اینجا برگزاری این کنگره امیدبخش و نشان مثبتی است، چرا که از بستر دانشجویی استفاده می‌شود و دانشجویان و جوانان پرتحرک، با نشاط و آرمان‌گرای حقیقت‌بین در چارچوب واقعیات، آرمان‌های خود را ترسیم می‌کنند.  

وی با تاکید بر اهمیت مشخص شدن تکلیف ایران در عرصه روابط بین‌الملل، تاکید کرد: اگر ایران بخواهد در عرصه روابط بین‌الملل اوج بگیرد، باید تکلیف روابط بین‌الملل خود را روشن کند و در عرصه‌های بین‌المللی از دیدگاه‌های افراط و تفریط به دور باشد.  

 قائم مقام فرهنگستان علوم، نیز با اشاره به اهمیت نقش مذاکره و گفت‌وگو در دیپلماسی، یادآور شد: «دیپلماسی علمی» بخشی از «دیپلماسی عمومی» است و دیپلماسی علمی زبان مشترکی است که قابل فهم است و نمی‌توان به توجیهات آن خللی وارد کرد، برای مثال مذاکرات هسته‌ای ما در دنیا مذاکرات موفقی بوده است. علاوه بر این، باید توجه داشت که مذاکره زمانی معنا پیدا می‌کند که شما از یک ظرفیت و بنیه اقتدار برخوردار باشید، «رو قوی شو گر راحت جهان طلبی / که در نظام طبیعت ضعیف پامال است».