بلوف طوفان سرخ، جایگاه متزلزل ترامپ و آینده برجام

انتخاباتی که پیش از برگزاری، بسیاری از تحلیلگران آن را به مثابه مهمترین و سرنوشت‌سازترین انتخابات در کل تاریخ آمریکا ارزیابی می‌کردند. ترامپ قبل از برگزاری انتخابات، با حمایت از نامزد‌هایی که اعتبار انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا و به طور کلی سیستم انتخاباتی این کشور را زیر سوال می‌بردند، از به راه افتادن "طوفانی سرخ" در کشورش و کسب اکثریت کرسی‌های هر دو مجلس قانونگذاری کنگره (سنا و نمایندگان) توسط حزب جمهوری‌خواه خبر می‌داد.

در نقطه مقابل، حزب دموکرات و چهره‌های مطرح آن نظیر جو بایدن و باراک اوباما نیز نسبت به قدرت گیری ترامپیست‌ها هشدار می‌دادند و پیروزی آن‌ها را به مثابه پیروزی فاشیست‌ها در چهارچوب معادلات سیاست داخلی این کشور ارزیابی می‌کردند. با این حال، جالب است که پس از برگزاری انتخابات، هم ترامپ و هم بایدن مدعی پیروزی شدند.

ترامپ از کسب "پیروزی چشمگیر" خبر داد و اعتبار آن را به خود نسبت داد و در نقطه مقابل، بایدن نیز اعلام کرد که پس از اعلام نتایج، نفس راحتی کشیده و از ایمن شدن و تثبیت موقعیت دموکراسی آمریکایی صحبت کرد. در این فضا، پرسش‌های مختلفی در مورد معادلات مرتبط با انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا و تبعات این انتخابات برای سیاست خارجی آمریکا مطرح می‌شود.

از این رو، فرارو در گفتگو با "امیر علی ابوالفتح"، تحلیلگر و کارشناس مسائل آمریکا به ارزیابی و تحلیل بخشی از موضوعات مهمِ مطرح در این رابطه پرداخته است.

مشروح گفتگو با امیر علی ابوالفتح را در ادامه مطالعه فرمایید.

آمریکا به شدت دوقطبی شده است | آنچه ترامپ می‌گفت صرفاً یک آرزو بود

"امیر علی ابوالفتح"، کارشناس و تحلیلگر مسائل آمریکا در پاسخ به این پرسش که چرا بر خلاف آنچه مطلوب ترامپ بود، انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا شاهد وقوع "طوفان سرخ" و پیروز فراگیر نمایندگان حزب جمهوریخواه نبود؟ گفت: «اینکه جریان راست در آمریکا، مطرح کرد که طوفانی قرمز در جریان انتخابات میاندوره‌ای کنگره در راه است، بیش از همه ناشی از شور و هیجانی بود که این جریان سعی داشت قبل از برگزاری انتخابات، به افکار عمومی این کشور القا کند و زمینه را جهت پیروزی خود هموار نماید».

وی افزود: «طرح شعار‌هایی از این دست کاملاً طبیعی بوده است. با این حال، واقعیت‌های جامعه آمریکا حداقل در شرایط کنونی بیانگر این موضوع نیست که یکی از احزاب بتواند پیروزی انتخاباتی قابل توجه و چشمگیری را در برابر حزب رقیب به دست آورد. دلیل اصلی این موضوع نیز این است که جامعه آمریکا به شدت "دوقطبی" شده است».

ابوالفتح تصریح کرد: «این مساله سبب شده که جامعه به دو گروه تقسیم شود که نمی‌توانند یکدیگر را قانع و یا جذب کنند و در عین حال از تعریف یک هدف مشترک نیز به شدت مستاصل هستند. از این رو، قبل از برگزاری انتخابات اخیر میاندوره‌ای کنگره آمریکا نیز برخی از تحلیلگران بر اساس آمار‌ها و نظرسنجی‌هایی که ارائه می‌شد (فارغ از نگاهِ ایدئولوژیک)، این تحلیل را نداشتند که دموکرات‌ها و یا جمهوریخواهان با یک اکثریت قاطع پیروزی انتخابات شوند».

وی ادامه داد: «سال ۲۰۲۰ نیز همین اتفاق افتاد. دموکرات‌ها پیروز هر دو مجلس سنا و جمهوریخواهان شدند، اما پیروزی آن‌ها بسیاری ضعیف و شکننده بود. سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۴ نیز شاهد رخدادِ پدیده‌ای مشابه بودیم. در واقع هیچکدام از دو حزب اصلی آمریکا نتوانستند یک برتری قاطع را داشته باشند. آن چیزی نیز که ترامپ پیش از انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا مطرح می‌کرد هم بیش از هر چیزی، صرفا یک آرزو بود و با واقعیت‌های میدانی فاصله زیادی داشت».

امیر علی ابوالفتح در پاسخ به این سوال که نتایج انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا حامل چه معانی برای دونالد ترامپ و چشم انداز‌های سیاسی مد نظر وی است؟ گفت: «ترامپ در رقابت‌های مقدماتی حزب جمهوری‌خواه نشان داد که یک سر و گردن از بقیه بالاتر است. وی از تعدادی از نامزد‌های حزب جمهوری‌خواه جهت شرکت در انتخابات میاندوره‌ای کنگره حمایت کرد که آن‌ها توانستند رقبای قدرتمند خود را (در قالب انتخابات مقدماتی و درون حزبی) نیز شکست دهند. این بدان معناست که ترامپ در درون حزب جمهوری‌خواه همچنان فردی مهم و تاثیرگذار است».

وی افزود: «با این حال وقتی این نامزد‌هایی که در انتخابات مقدماتی حزب جمهوریخواه پیروز شده بودند در برابر رقبای دموکراتشان قرار گرفتند، خیلی نتوانستند به آن اندازه‌ای که تیم ترامپ امیدوار بودند، به موفقیت برسند. همانطور که پیشتر عرض کردم، فضای دو قطبیِ ایجاد شده در آمریکا اجازه این مساله را نمی‌دهد. این موضوع در نوع خود به این معنا است که جایگاه ترامپ در سطح ملی به آن اندازه سطحِ حزبی نیست».

این کارشناس مسائل آمریکا گفت: «این مساله در نوع خود زنگ خطر را برای جریان همراه با ترامپ و البته منتقدان او در حزب جمهوری‌خواه به صدا درآورده که اگر قرار باشد ترامپ یا فردی مورد حمایت او در عرصه انتخابات ریاست جمهوری این کشور شرکت کند، این امکان کاملا محتمل است که جمهوری‌خواهان متحمل شکست شوند».

وی افزود: «از این رو، در مدت اخیر شاهد آن بوده‌ایم که طیف‌هایی در حزب جمهوری‌خواه، خواهان آن شده‌اند که ترامپ اعلام تصمیم خود جهت شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا را به تعویق بیندازد تا نتیجه نهایی انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا به یوژه در ایالت جورجیا مشخص شود. برخی در داخل حزب جمهوریخواه به جای حمایت از ترامپ، به سمت دیگر سیاستمدار حزب جمهوریخواه یعنی "ران دی‌سانتیس" جذب شده اند. موضوعی که در نوع خود نشان می‌دهد وضعیت جاری برای ترامپ چندان مطلوب نیست».

ابوالفتح در پاسخ به این پرسش که آرایش جدید کنگره آمریکا می‌تواند چه تاثیراتی را بر سیاست خارجی دولت آمریکا در قبال ایران داشته باشد؟ گفت: «اول از همه باید توجه داشته که انتخابات برگزار شده اخیر در آمریکا، انتخابات ریاست جمهوری نبود یعنی دولت مستقر این کشور همچنان به کار خود ادامه می‌دهد. سیاست خارجی نیز توسط دولت و شخص رئیس جمهور آمریکا هدایت می‌شود. در این میان، مجالس کنگره (سنا و نمایندگان)، از اثرگذاری بر سیاست خارجی آمریکا برخوردار هستند».

وی گفت: «این بدان معناست که وقتی مثلا مجلس نمایندگان در اختیار جمهوری‌خواهان قرار می‌گیرد، می‌تواند قوانینی را (مثلا در حوزه بودجه‌ای) تصویب کند که در مسیر تعامل واشینگتن با تهران، ایجاد مانع می‌کند و یا آن را تسهیل می‌نماید. نقش کنگره در سیاست خارجی آمریکا به همین اندازه است. از این رو، این تاثیرگذاری در حدی نیست که ما مثلا شاهد تغییر رویکردِ دولت مستقر در عرصه سیاست خارجی در رابطه با مواردی نظیر سیاست آمریکا نسبت به ایران باشیم».

این کارشناس مسائل آمریکا تصریح کرد: «به نظر من در مورد سیاست خارجی آمریکا در رابطه با ایران، شاهد تغییر چندانی نخواهیم بود. فراموش نکنیم که از زمان قدرت گیری دموکرات‌ها در کاخ سفید و کنگره آمریکا نیز ما شاهد تغییر چندانی در رویکرد‌های دولت بایدن در قبال ایران نبوده‌ایم و پیشرفتی در این رابطه حاصل نشده است. حال در این فضا که جمهوریخواهان کنترل یکی از مجالس قانونگذاری آمریکا را به دست گرفته اند، بعید است که ماهیت رویکرد‌های دولت آمریکا در قبال ایران، وضعیتی وخیم تری را پیدا کند.»

امیر علی ابوالفتح در مورد سرنوشت پرونده برجام و معادله احیای آن در عصر پسا برگزاری انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا گفت: «من حتی قبل از برگزاری انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا نیز تاکید داشتم که حاکم شدن رکود بر فضای مذاکرت هیچ ربطی به انتخابات آتی آمریکا ندارد و پس از این انتخابات هم گشایشی حاصل نخواهد شد. در واقع من در زمره افرادی بودم که نسبت به حصول یک توافق چه در دوره قبل از برگزاری انتخابات میاندوره‌ای کنگره و چه پس از آن، چندان خوش بین نبوده ام».

وی افزود: «دلیل اصلی این موضوع نیز این است که مشکلات ایران و آمریکا به مراتب ماهیتی چالشی‌تر و عمیق‌تر از آن چیزی دارند که در ظاهر به نظر می‌رسد. از زمان روی کار آمدن دولت بایدن، این دولت و ایران دو سال زمان داشتند تا به توافقی در قابل معادله احیای برجام برسند و از سطح و میزان تنش‌ها در قالب مناسبات دو جانبه خود بکاهند».

او ادامه داد: «در این رابطه نباید فراموش کنیم که در داخل حزب دموکرات نیز سیاستمدارانی وجود دارند که مواضع سخت گیرانه‌ای را در قبال ایران و توافق برجام دارند. از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به سناتور رابرت منندز اشاره کرد که در کمیته روابط خارجی سنا حضور دارد و انتقادات جدی را به توافق برجام دارد و حتی در دوره انعقاد توافق مذکور در دولت باراک اوباما نیز به آن رای نداد و با این توافق به شدت مخالفت کرد».

این تحلیلگر مسائل سیاسی آمریکا گفت: «از این رو، به نظر من حتی اگر در نتیجه انتخابات اخیر آمریکا، هر دو مجلس نیز به دست دموکرات‌ها می‌افتاد (اکنون جمهوری‌خواهان پیروز مجلس نمایندگان شده اند)، من چندان خوش بین نبوده و نیستم که آمریکا به تعهدات برجامی خود برگردد. دلیل اصلی این مساله نیز این است که مشکلات و چالش‌های ایران و آمریکا فراتر از این مساله هستند که مثلا در ایران دولت ابراهیم رئیسی و یا حسن روحانی و یا در آمریکا دونالد ترامپ و جو بایدن سر کار باشند.

این موضوع چندان تفاوتی را ایجاد نمی‌کند و چالش‌ها فراتر از آن چیزی هستند که در ظاهر ماجرا به نظر می‌رسد. از این منظر من چندان معتقد نیستم که انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا و نتایج حاصله از آن تغییر چندانی را در رویکرد‌های واشینگتن در قبال تهران ایجاد کند».

ابوالفتح در پایان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با توجه به نتایج کسب شده در جریان انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا، پیش بینی وی از نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ این کشور چیست؟ گفت: «اکنون برای پیش‌بینی در این رابطه خیلی زود است. من فقط در رابطه با این پرسش می‌توانم بگویم که هیچکدام از دو حزب اصلی آمریکا به ویژه حزب دموکرات که حزب متبوع رئیس جمهور مستقر آمریکا نیز است از وضعیت قاطعی در دوره قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برخوردار نیستند. این مساله به ویژه برای حزب دموکرات که کاخ سفید را در کنترل دارد و به صورت سنتی دوره دوم انتخابات ریاست جمهوری را دوره‌ای باثبات‌تر برای خود ارزیابی می‌کند نیز صادق است».

این کارشناس مسائل آمریکا در پایان گفت: «پیروزی برای هیچکدام از طرفین به هیچ عنوان "تضمین شده" نیست. با این همه همانطور که پیشتر نیز گفتم اکنون خیلی زود است که بخواهیم پیش بینی را در مورد انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا ارائه کنیم و طرح هرگونه پیش بینی نیز در این رابطه ماهیتی شتاب‌زده و سست خواهد داشت و چندان قابل اتکا و استناد هم نیست».

منبع: فرارو