جزئیات لایحه الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای

جزئیات لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای منتشر شد.

در تاریخ 26 شهریور 1400 با سفر آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور به دوشنبه پایتخت تاجیکستان اعضای سازمان همکاری های شانگهای با عضویت ایران موافقت کردند و در تاریخ 26 شهریور 1401 ایران به صورت رسمی به عضویت این سازمان درآمد.

سازمان همکاری‌های شانگهای سازمانی اوراسیایی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبهٔ امنیتی، اقتصادی و سیاسی تشکیل شده‌است. این سازمان در سال 1374 توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه‌گذاری شد.

اندکی بعد، ازبکستان هم به این سازمان پیوست و این سازمان رسماً به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر نام داد. علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال 1382 و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال 1383 و پس از آن بلاروس به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند.

در تاریخ 20 خرداد 1394 این سازمان با عضویت هندوستان و پاکستان موافقت کرد و این دو کشور در کمتر از دو سال همه شرایط برای عضویت کامل این سازمان را اجرا کردند و عضویت این دو کشور در سازمان همکاری شانگهای در اجلاس رهبران کشورهای عضو این سازمان که طی در خرداد 1396 در آستانه، پایتخت قزاقستان، برگزار شد، به تصویب رسید.

در داخل ایران نیز عضویت کشورمان در این اجلاس نیازمند تصویب در مجلس شورای اسلامی است که لایحه آن در تاریخ 10 مهر 1401 در مجلس اعلام وصول شده است.

متن لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای به شرح زیر است:

‌ماده واحده – در راستای تقویت تعاملات و همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و سیاسی با سازمان‌های منطقه‌ای، به دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه داده می‌شود تا به منظور کسب وضعیت دولت عضو در سازمان همکاری شانگهای به اسناد زیر ملحق شود:

1- منشور سازمان همکاری شانگهای مورخ 16 تیر 1381 (7 جولای 2002) که از تاریخ 28 شهریور 1382 (19 سپتامبر 2003) لازم‌الاجرا گردیده است.

2- سند الحاقی (پروتکل) اصلاحات منشور سازمان همکاری شانگهای مورخ 14 شهریور 1382  (5 سپتامبر 2003).

3- سند الحاقی (پروتکل) اصلاحات منشور سازمان همکاری شانگهای مورخ 25 خرداد 1385 (15 ژوئن 2006).

4- معاهده (کنوانسیون) شانگهای در مورد مقابله با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی مورخ 25 خرداد 1380 (15 ژوئن 2001) که از تاریخ 9 فروردین 1382 (29 مارس 2003) لازم‌الاجرا گردیده است.

5- سند الحاقی (پروتکل) اصلاحات معاهده(کنوانسیون) شانگهای در زمینه مقابله با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی مورخ 14 شهریور 1382 (5 سپتامبر 2003).

6- موافقت‌نامه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در مورد ساختار منطقه‌ای ضد تروریسم، مورخ 17 خرداد 1381 (7 ژوئن 2002)، که از تاریخ 23 آبان 1382 (14 نوامبر 2003) لازم‌الاجرا گردیده است.

7- سند الحاقی (پروتکل) [اول] اعمال تغییرات در موافقتنامه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در مورد ساختار منطقه‌ای ضد تروریسم، مورخ 14 شهریور 1382 (5 سپتامبر 2003) که از تاریخ 10 مهر 1383 (1 اکتبر 2004) لازم‌الاجرا گردیده است.

8- موافقتنامه مربوط به حفاظت از اطلاعات طبقه‌بندی شده در چهارچوب ساختار منطقه‌ای ضدتروریستی سازمان همکاری شانگهای، مورخ 28 خرداد 1383 (17 ژوئن 2004) که از تاریخ 28 آبان 1394 (19 نوامبر 2015) لازم‌الاجرا گردیده است.

9- سند الحاقی [دوم] اصلاحات موافقت‌نامه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در مورد ساختار منطقه‌ای ضد تروریسم، مورخ 25 مرداد 1386 (16 آگوست 2007)، که در 4 تیر 1388 (25 ژوئن 2009) لازم‌الاجرا گردیده است.

10- یادداشت‌تفاهم میان دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای درباره اهداف و جهت گیری‌های اصلی همکاری اقتصادی منطقه ای و راه اندازی فرآیند ایجاد شرایط مطلوب تجارت و سرمایه‌گذاری، مورخ 23 شهریور 1380 (14 سپتامبر 2001) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

11- سند الحاقی (پروتکل) یادداشت تفاهم میان دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای درباره اهداف و جهتگیری‌های اصلی همکاری اقتصادی منطقه‌ای و راه‌اندازی فرآیند ایجاد شرایط مطلوب تجارت و سرمایه‌گذاری، مورخ 7 خرداد 1381 (28 می 2002) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

12- معاهده (کنوانسیون) مزایا و مصونیت‌های سازمان همکاری شانگهای، مورخ 28 خرداد 1383 (17 ژوئن 2004) که از تاریخ 12 مهر 1386 (4 اکتبر 2007) لازم‌الاجرا گردیده است.

13- موافقتنامه همکاری در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر، مواد روانگردان و مواد تشکیل دهنده آنها میان دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 28 خرداد 1383

(17 ژوئن 2004) که از تاریخ 25 مرداد 1386 (16 آگوست 2007) لازم‌الاجرا گردیده است.

14- موافقت‌نامه در زمینه بانک داده ساختار منطقه‌ای ضد تروریسم سازمان همکاری شانگهای، مورخ 28 خرداد 1383 (17 ژوئن 2004) که از تاریخ 22 فروردین 1386 (11 آوریل 2007) لازم‌الاجرا گردیده است.

15- پروتکل همکاری و هماهنگی فعالیت‌های میان وزارتخانه‌های امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 28 خرداد 1383 (17 ژوئن 2004) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

16- موافقت‌نامه همکاری در زمینه شناسایی و مسدود نمودن مجاری نفوذ افراد درگیر در فعالیت‌های تروریستی، جدایی‌طلبانه و افراط‌گرایانه به سرزمین کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 25 خرداد 1385 (15 ژوئن 2006) که در 16 آبان 1387 (6 نوامبر 2008) لازم‌الاجرا گردیده است.

17- موافقت‌نامه فرآیند سازماندهی و اجرای اقدامات مشترک ضدتروریستی در  قلمرو کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 25 خرداد 1385 (15 ژوئن 2006) که از تاریخ 27 اسفند 1387 (17 مارس 2009) لازم‌الاجرا گردیده است.

18- موافقت‌نامه نحوه سازماندهی و اجرای رزمایشهای مشترک ضد تروریستی میان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 7 شهریور 1387 (28 آگوست 2008) که از تاریخ 8 آذر 1392 (29 نوامبر 2013) لازم‌الاجرا گردیده است.

19- موافقتنامه همکاری در زمینه تضمین امنیت اطلاعات بین‌المللی بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 26 خرداد 1388 (16 ژوئن 2009) که از تاریخ 12 خرداد 1390 (2 ژوئن 2011) لازم‌الاجرا گردیده است.

20- موافقت‌نامه آموزش کارکنان واحدهای ضد تروریستی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 26 خرداد 1388 (16 ژوئن 2009) که از تاریخ 22 شهریور 1390 (13 سپتامبر 2011) لازم‌الاجرا گردیده است.

21- معاهده (کنوانسیون) سازمان همکاری شانگهای علیه تروریسم، مورخ 26 خرداد 1388 (16 ژوئن 2009) که از تاریخ 24 دی 1390 (14 ژانویه 2012) لازم‌الاجرا گردیده است.

22- موافقت‌نامه بین دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در خصوص همکاری در زمینه ایجاد شرایط مطبوع جهت حمل و نقل بین‌المللی جاده‌ای، مورخ 21 شهریور 1393 (12 سپتامبر 2014) که از تاریخ 1 بهمن 1395 (20 ژانویه 2017) لازم‌الاجرا گردیده است.

23- موافقت‌نامه در مورد نحوه تنظیم و اجرای بودجه سازمان همکاری شانگهای، مورخ 10 آذر 1396 (1 دسامبر 2017) که از تاریخ 7 اسفند 1396 (26 فوریه 2018) لازم‌الاجرا گردیده است.

24- معاهده (کنوانسیون) سازمان همکاری شانگهای در مبارزه علیه افراط‌گرایی، مورخ 19 خرداد 1396 (9 ژوئن 2017) که از تاریخ 20 اردیبهشت 1398 (10 می 2019) لازم‌الاجرا گردیده است.

25- موافقتنامه همکاری (روابط) بین بانکی در سازمان همکاری شانگهای، مورخ 4 آبان 1384 (26 اکتبر 2005) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

26- موافقت‌نامه حفاظت فنی از اطلاعات در ساختار منطقه‌ای مبارزه با تروریسم سازمان همکاری شانگهای، مورخ 25 خرداد 1385 (15 ژوئن 2006) که از تاریخ 14 شهریور 1394 (5 سپتامبر 2015) لازم‌الاجرا گردیده است.

27- موافقتنامه در زمینه امدادرسانی در شرایط اضطراری بین دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 4 آبان 1384 (26 اکتبر 2005) که از تاریخ 2 مرداد 1386 (24 جولای 2007) لازم‌الاجرا گردیده است.

28- موافقتنامه همکاری در زمینه آموزش بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 25 خرداد 1385 (15 ژوئن 2006) که از تاریخ 10 بهمن 1386 (30 ژانویه 2008) لازم‌الاجرا گردیده است.

29- موافقتنامه برگزاری رزمایش مشترک نظامی بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 6 تیر 1386 (27 ژوئن 2007) که از تاریخ 17 مرداد 1397 (8 آگوست 2018) لازم‌الاجرا گردیده است.

30- موافقتنامه همکاری فرهنگی بین کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 25 مرداد 1386 (16 آگوست 2007) که از تاریخ 4 اردیبهشت 1393 (24 آوریل 2014) لازم‌الاجرا گردیده است.

31- موافقتنامه همکاری و کمک متقابل در امور گمرکی بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 11 آبان 1386 (2 نوامبر 2007) که از تاریخ 4 اردیبهشت 1393 (24 آوریل 2014) لازم‌الاجرا گردیده است.

32- معاهده حسن همجواری، دوستی و همکاری بلندمدت بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 25 مرداد 1386 (16 آگوست 2007)، که از تاریخ 10 آبان 1391 (31 اکتبر 2012) لازم‌الاجرا گردیده است.

33- موافقتنامه درباره همکاری در زمینه مبارزه با قاچاق تسلیحات، مهمات و مواد منفجره میان دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 7 شهریور 1387 (28 آگوست 2008) که از تاریخ 13 اردیبهشت 1389 (3 می 2010) لازم‌الاجرا گردیده است.

34- پروتکل اشتراک‌گذاری اطلاعات در حوزه  نظارت بر حمل و نقل منابع انرژی میان ادارات گمرک کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 9 آبان 1387 (30 اکتبر 2008) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

35- پروتکل میان گمرکات دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای درباره همکاری در حوزه آموزش و مهارت‌افزایی مقام‌های گمرک، مورخ 22 مهر 1388 (14 اکتبر 2009) که از تاریخ 12 آبان 1396 (3 نوامبر 2017) لازم‌الاجرا گردیده است.

36- موافقتنامه همکاری در زمینه مبارزه با جرم میان دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 21 خرداد 1389 (11 ژوئن 2010) که از تاریخ 21 دی 1390 (11 ژانویه 2012) لازم‌الاجرا گردیده است.

37- موافقتنامه همکاری در زمینه کشاورزی میان دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 21 خرداد 1389 (11 ژوئن 2010) که از تاریخ 24 مرداد 1393 (15 آگوست 2014) لازم‌الاجرا گردیده است.

38- موافقتنامه همکاری در زمینه مراقبت‌های بهداشتی میان دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 25 خرداد 1390 (15 ژوئن 2011) که از تاریخ 25 اردیبهشت 1399 (14 می 2020) لازم‌الاجرا گردیده است.

39- پروتکل تعامل میان گمرک‌های دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای در حوزه اجرای قانون، مورخ 24 آذر 1393 (15 دسامبر 2014) که از تاریخ 20 دی 1395 (9 ژانویه 2017) لازم‌الاجرا گردیده است.

40- سند الحاقی (پروتکل) موافقتنامه کمک متقابل در زمینه امدادرسانی در رفع بلایای طبیعی بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 15 آذر 1391 (5 دسامبر 2012) که از تاریخ 23 اسفند 1393 (14 مارس 2015) لازم‌الاجرا گردیده است.

41- موافقتنامه در خصوص همکاری علمی و فنی بین دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 22 شهریور 1392 (13 سپتامبر 2013) که از تاریخ 28 مهر 1394 (20 اکتبر 2015) لازم‌الاجرا گردیده است.

42- موافقتنامه همکاری بین وزارتخانه‌های دادگستری دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 27 مرداد 1394 (18 آگوست 2015) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

43- موافقتنامه همکاری و تعامل کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در ارتباط با مسائل مرزی، مورخ 19 تیر 1394 (10 جولای 2015) که از تاریخ 8 آبان 1395 (29 اکتبر 2016) لازم‌الاجرا گردیده است.

44- موافقتنامه در مورد همکاری بین وزارتخانه های دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، مورخ 4 اردیبهشت 1397 (24 آوریل 2018) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

45- سند اصلاحی (پروتکل) به موافقت‌نامه بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای جهت برگزاری رزمایش نظامی مشترک، مورخ 6 تیر 1386 (27 ژوئن 2007) که در 9 اردیبهشت 1398 (29 آوریل 2019) امضا گردید و در 17 خرداد 1400 (7 ژوئن 2021) لازم‌الاجرا گردیده است.

46- موافقتنامه همکاری بین نهادهای مجاز کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در زمینه ورزش و تربیت بدنی، مورخ 24 خرداد 1398 (14 ژوئن 2019) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

47- موافقتنامه بین دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در زمینه همکاری رسانه‌های گروهی، مورخ 24 خرداد 1398 (14 ژوئن 2019) که از تاریخ 7 آذر 1400 (28 نوامبر 2021) لازم‌الاجرا گردیده است.

48- موافقتنامه میان نهادهای مجاز دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای درخصوص همکاری در کار با جوانان، مورخ 26 شهریور 1400 (17 سپتامبر 2021) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

49- موافقتنامه بین دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای در مورد مشارکت در حفاظت از میراث فرهنگی، مورخ 26 شهریور 1400 (17 سپتامبر 2021) که از تاریخ امضا لازم‌الاجرا گردیده است.

تبصره 1- جمهوری اسلامی ایران خود را متعهد به اجرای سایر اسناد پذیرفته شده در سازمان همکاری شانگهای نمی‌داند، مگر با رعایت اصل (77) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اجرای اسناد پذیرفته شده با رعایت اصول (77)، (125)و (135) قانون اساسی خواهد بود.

تبصره 2- در راستای اجرای تعهدات ذیل این قانون، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است اقدامات و فعالیت‌های مرتبط با امنیت ملی موضوع اصل (176) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را پس از هماهنگی با شورای عالی امنیت ملی به مرحله اجرا درآورد.

تبصره 3- دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در جریان همکاری‌های نظامی مرتبط با سازمان همکاری شانگهای از جمله رزمایش‌ها و عملیات‌های مشترک نظامی، هماهنگی لازم را، جهت طی سازکار مربوط به اذن فرماندهی معظم کل قوا، با ستاد کل نیروهای مسلح به عمل آورد.

 تبصره 4- دولت جمهوری اسلامی ایران مکلف است در زمان تودیع اسناد الحاق به سازمان همکاری شانگهای، اعلامیه تفسیری به شرح پیوست را به اطلاع دبیرخانه سازمان برساند.

تبصره 5- وزارت امور خارجه مکلف است با هماهنگی معاونت حقوقی رییس جمهور اسناد موضوع بند (1) ماده (21) معاهده (کنوانسیون) شانگهای در خصوص مقابله با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی مورخ 25 خرداد 1380 (15 ژوئن 2001) که جمهوری اسلامی ایران هنوز به عضویت آنها در نیامده است را همزمان با تسلیم اسناد الحاق به دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای ارائه دهد.