تاثیر بن بست مذاکرات وین بر گفت وگوهای ایران و عربستان

در هفته های اخیر، رسانه های مختلف سنتی و مجازی خبرها و اطلاعات زیادی را به نقل از منابع آگاه درباره تلاش ها برای فراهم کردن مقدمات دیدار قریب الوقوع بین فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان و همتای ایرانی اش، حسین امیرعبداللهیان در بغداد یا پایتخت یک کشور عربی خلیج فارس منتشر کردند. ولی تعلل عربستان در تعامل با تمایل ایران برای عادی سازی سریع روابط دوجانبه و بازگشایی سفارتخانه های دو کشور یا دست کم بازگشایی کنسولگری ها و تبادل دیپلمات ها، برعکس انتظارات طرف های منطقه ای بود که از پیامدها و تاثیرات گفت وگوهای ریاض و تهران بر موضوعات منطقه ای سخن می گفتند.

عربستان سعودی به رغم حساسیت گفت وگوها و تاثیر آن بر بحران یمن که دغدغه اصلی ریاض را تشکیل می دهد، چندان با خواسته های طرف ایرانی همراه نشد چرا که می داند تهران به دنبال بهره برداری از هر گام یا پیشرفت در گفت وگوها برای بهبود بخشیدن به اوضاع و شرایط خود در منطقه و تقویت رایگان نفوذ خود بدون دادن هیچ امتیازی یا پذیرفتن هیچ سازشی است تا آن را عقب نشینی عربستان جلوه دهد.

تهران تلاش کرد از «تنش» در روابط ریاض و دولت دموکرات آمریکا به ریاست جو بایدن و همسو نبودن سران سعودی با کاخ سفید، به منظور گشودن کانال ارتباط و گفت وگو با ریاض به دور از دولت آمریکا و فشارهای آن، بهره برداری کند. موفقیت ایران در این زمینه حاوی این پیام برای واشنگتن بود که فشارهایش برای اجبار تهران به طرح موضوعات منطقه ای در میز گفت وگوهای هسته ای، بی فایده بوده است. همچنین بهبود روابط با ریاض، راهی پیش پای مقامات ایرانی برای حل بحران های خود در منطقه خاورمیانه از طریق گفت وگوهای دوجانبه و بدون حضور واشنگتن قرار می دهد که قصد دارد خود را وکیل کشورهای منطقه در برابر نظام ایران جا بزند. 

اگر ایران بتواند در زمینه گفت وگوهای مستقیم دوجانبه درباره روابط منطقه ای و در مذاکرات وین درباره برنامه هسته ای خود به نتایجی مثبت دست یابد، خواهد توانست از این موفقیت برای توسعه روابط اقتصادی و بازرگانی خود بهره برداری کند و حتی به تفاهم هایی در خصوص بخش انرژی و تعیین قیمت نفت، به خصوص با ریاض دست یابد.

به رغم عقب نشینی های آشکار ایران در مذاکرات هسته ای و دست برداشتن این کشور از شروطی که خط قرمز نظام محسوب می شد و به تحریم سپاه پاسداران ارتباط داشت، شاهد افزایش اخبار و گزارش ها درباره به بن بست رسیدن مذاکرات بین تهران و واشنگتن و امکان مرگ مغزی این مذاکرات هستیم. شکست مذاکرات وین تاثیری منفی بر گفت وگوها بین تهران و ریاض برجا خواهد گذاشت که به نوبه خود تحت تاثیر بحران هسته ای و مذاکرات وین قرار دارد.

تهران با نگرانی به تعلل عربستان سعودی برای پاسخ گویی به تمایل ایران برای ارتقاء سطح گفت وگوها و برگزاری نشست بین وزیران امور خارجه دو کشور نگاه می کند. ریاض هرچند احتمال برپایی چنین دیداری را منتفی نمی داند ولی تا زمانی که تهران گام هایی عملی در منطقه برندارد که به عربستان برای برداشتن گامی سرنوشت ساز کمک کند، در خصوص ترتیب دادن دیداری در سطح وزیران، به شدت احتیاط خواهد کرد.

با توجه به کاهش امیدها به دستیابی به توافق درباره برنامه هسته ای ایران در وین، ارتقاء سطح گفت وگوها بین ایران و عربستان که تعهدات سیاسی و دیپلماتیک به دنبال خواهد داشت، به نفع ریاض نخواهد بود.