چرا «سلام فرمانده » فراملی و فرااندیشه‌ای منتشر شد؟

سرود سلام فرمانده در اقصی نقاط کشور به ده ها شیوه به صورت خودجوش در مدارس ، مساجد و راهپیمایی ها اجرا شد . از دلایل موفقیت این نماهنگ می توان به گفتمان خاص آن ، جذابیت و مدل اجرای آن که بسیار موثر بود ، اشاره کرد . هنگامی که یک محصول هنری در مخاطبان خود به گونه ای نفوذ کند که به ورد زبان آنها تبدیل شود یعنی کاملا موفق و اثرگذار بوده است‌ . رسانه های بیگانه در این میان سکوت نکردند و این سرود را نقض حقوق کودکان دانستند. ماهیت این گروه سرود که نامش برگرفته از جمله معروف حاج قاسم است همه آن چیزی است که دست مایه هجمه رسانه های بیگانه شده است. عصبانیت رسانه های معاند در برابر این نماهنگ در حالی است که همخوانی دانش آموزان با آهنگ مستهجن خواننده لس آنجلسی که سال گذشته منتشر شد مورد استقبال این رسانه ها قرار گرفت.

در سال های اخیر تلاش می شد شخصیت ها و نمادی امریکایی و غربی به عنوان قهرمان نسل جدید معرفی شوند اما تمرکز بر قهرمانان ملی ما به خصوص در سال های اخیر و تاثیرگذاری آن برای نسل جدید موجب نگرانی رسانه های معاند شده است. این نگرانی موجب شد تا بیگانگان به وب سایت " نوجوان " وابسته به سایت رهبری هجوم ببرند تا مانع آشنایی دهه نودی ها با قهرمان ملی خود شوند . با توجه به لزوم شناخت راهبرد فریب دشمن در این عرصه ، برنامه « امواج شبهه » امروز به بررسی مدل های ناکامی رسانه های بیگانه در مواجهه با نقطه زنی های اجتماعی  و فرهنگی در ایران می پردازد . در این برنامه که به همت سرویس سیاسی رادیو گفت وگو برگزار شد ، دکتر محمودرضا کبیری یگانه ، معاون ارتباطات و امور بین الملل شورای شهر تهران و مهندس محمد قنبری ، کارشناس ارشد رسانه و فضای مجازی به گفتگو و مباحثه پرداختند که در ادامه مشروح آن را می خوانید ؛

** آقای کبیری ، گرچه سرود سلام فرمانده نقطه نمایانی برای هجمه های دشمن است اما این نوضوع تازه آغاز نشده و به این نماهنگ هم ختم نمی شود. با نگاهی به گذشته می توان نمونه های بسیاری همچون این موضوع را پیدا کرد . شما پیشینه این عرصه را چگوته ارزیابی می کنید؟

" سلام فرمانده " بغض فروخورده مردمانی است که به دنبال منحی خود هستند . می توان این آهنگ را یک کنش اجتماعی و فرهنگی دانست که پیشینه ای به وسعت تاریخ شیعه دارد. به همین دلیل لازم می دانم اندکی درباره تاریخ شیعه سخن بگویم. علیرغم سخن پراکنی رسانه های معاند درباره تفکر شیعی ، اندیشه و ساختار مهدویت کاملا مهربان ، آرام و همراه با منطق دارد که پیشینه بسیار طولانی و قدرتمندی دارد . در طول تاریخ فرهنگی شیعه شعرای بسیار بزرگی چون دعبل خزایی ، ابوعامر ، محتشم کاشانی و شیخ صفی الدین حلی  بودند که در وصف ائمه شعر سروده اند. همچنین افرادی نظیر فردوسی ، عطار نیشابوری و مولانا تصنیف های بسیار زیادی در توصیف امیرالمومنین (ع) سروده اند . در سده سوم و چهارم هجری ، شاعرانی همچون شهید بلخی و رودکی سمرقندی در مدح ائمه اطهار نوشته های بسیار زیادی دارند . به همین دلیل بنی امیه تلاش بسیار زیادی کرد تا با زر ، پول و تزویر  این ساختار و اندیشه فرهنگی را به نوعی از شیعه بگیرد  و برای خود یک ساختاربندی ایجاد کند اما موفق نشد ، پس به تمسخر روی آورد  و امروز این روند را در مورد سرود « سلام فرمانده » می بینیم .

* عملکرد عجولانه و سطحی رسانه های معاند

** آقای قنبری ، همان گونه که آقای کبیری اشاره کردند دشمنان از سر ناچاری به تمسخر روی آورده اند . شما این اقدامات و این نوع جهت گیری ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

سوالی که پیش می آید این است که چرا رسانه های معاند بر سر این موضوع بیش از همیشه فریاد سرداده اند ؟ معمولا زمانی که این رسانه ها می خواهند بر روی موضوعی مانور داشته باشند ابتدا اتاق فکرهای آنها محتوا را در لایه های کارشناسی به بحث می گذارند ، سپس از طریق محتوا وارد می شوند و الگو را شکل می دهند اما آن گونه این بار دیدیم حتی در محتوا هم اشتباه کردند . به عنوان مثال شبکه من و تو ابتدا این نماهنگ را به رهبری نسبت داد و پس از مدتی که متوجه شدند مفهوم اصلی این سرود مربوط به امام زمان (عج) است بر روی ظهور متمرکز شدند . درواقع برخورد سطحی با این موضوع بسیار تعجب برانگیز بود . بخش دیگر ماجرا که موجب بالا رفتن صدای بیگانگان و رسانه های آن شده است ، مخاطبان این سرود هستند .

* اثر تربیتی و فراملی سرود "سلام فرمانده"

همه می دانیم که دنیا از هالیوود تا شرکت های مختلف و رسانه های کودک ، دوران کودکی و نوجوانی را بسیار مهم و حیاتی می دانند بنابراین سرمایه گذاری بسیار هنگفتی برای این رده های سنی دارند و زمانی که یک اثر هنری این چنین بر این لایه انسانی اثر می گذارد ، نگران می شوند و تلاش می کنند این نماهنگ که اثر تربیت کنندگی بالایی دارد را با تکنیک های مختلفی از جمله تکرار ، تمسخر ، کوچک نمایی و بسیاری از تاکتیک های عملیات روانی مورد هجمه قرار دهند. همچنین قرارداد ماهواره های ما با فرانسه به صورت یک طرفه لغو می شود تا امواج حاضل از این پدیده به خارج از مرزهای جغرافیایی ایران نرسد اما با همه این تلاش ها می بینیم که در کشمیر ، هند و حتی کشورهای اروپایی اثر سلام فرمانده با همین لحن و آوا ترجمه و به زبان آن کشور بیان می شود . تکنیک پرکاربردی که رسانه ها برای القای غیرمردمی بودن یک موضوع استفاده می کنند ، این است که آن را به یک قشر خاص منتسب کنند ، به عنوان مثال مطرح می کنند که «سلام فرمانده » تنها مورد پسند بسیجیان و هیئتی هاست .این در حالی است که جمعیت های چندصد هزار نفری که در ورزشگاه آزادی و شهرهای مختلف برای اجرای این نماهنگ جمع شده اند به خوبی نشان می دهند که این سرود برای یک قشر خاص نیست . متاسفانه دستگاه های عریض و طویل فرهنگی کشور ما با بودجه های بالایی که دارند نتوانسته اند چنین خروجی داشته باشند که اثر فراملی داشته باشد .

* ضرب آهنگ جذاب سرود عامل جهان شمولی آن است

کبیری یگانه – دقیقا درست است . به نظر من این سرود فراتر از نظام ، ایدئولوژی  و ساختار شیعه حرکت کرده است . وقتی افرادی که هیچ شناختی نسبت به این ایدئولوژی و اندیشه ندارند درباره این سرود سخن می گویند و آن را دوست دارند ، نشان می دهد که ضرب آهنگ آن آنقدر جذاب است که جهان شمول شده است .

* امثال ابوذرها پای کار نظام ایستاده اند

** آقای کبیری در موضوع سلام فرمانده چه اتفاقی افتاد که این سرود را به یک ایستگاه و نقطه عزیمت تبدیل کرد و موجب جاری شدن بر سر زبان ها شد؟

زمان امامت امام جعفر صادق (ع) ، دستگاه بزرگ بنی امیه تلاش می کرد ساختار و تفکرات شیعی را تخریب کنند و در برابر زحمات بی دریغ امام صادق (ع) مقابله کند. در این زمان شاعری به نام « فارزدوق»  نوع شعرخوانی ، ادبیات و کلام خود ، کل نظام ساختاری شعری که بنی امیه در طی ده ها سال می کوشید ایدئولوژی شیعه را به آن سمت ببرد ، به هم ریخت یعنی هنگامی که بنی امیه تلاش می کرد امام زدایی و شیعه زدایی کند ، این شاعر در برابر آن ایستاد. این روزها نمونه شخصیت این شعر و اصحاب وفاداری چون ابوذر ، در این سرزمین بسیار زیاد است و این عزیزان هستند که پای کار نظام ایستاده اند .

* نظام سلطه و تلاش برای تربیت نسل جدید

** آقای قنبری ، ما برای روبرو شدن با هجمه های دشمن باید چگونه عمل کنیم و در این جنگ شناختی که در آن قرار داریم ، چگونه کنش هایی چون سلام فرمانده را تولید و هدایت کنیم ؟

اگر بخواهیم از حوزه شناختی به این موضوع بپردازیم باید ببینیم که چه حرکتی آغاز شده و چه ضرباتی به دشمن می زند. رسانه های معاند به ویژه از سال 2019 خط سیری را آغار کرده اند که بر اساس آن دنیا و به صورت ویژه کودکان و نوجوانان را با موسیقی تربیت کنند نمونه آن را در انیمیشن باب اسفنجی شاهد بودیم که لایه هایی از انحراف را در خود داشت و در مراکز آموزشی مورد استفاده قرارگرفت.

برای مقابله با این جریان در گام نخست باید خطوط دشمن را شناسایی کنیم . نظام سلطه بر روی گروه های مختلف موسیقی مانند BTS و اگزو سرمایه گذاری می کند و زمینه رشد و شهرت آنها را در کل جهان فراهم می کنند . حتی افتتاحیه جام جهانی در قطر هم به گروه نوجوانی سپرده می شود که هویت جنسی مشخصی ندارند و تنها هویت آنها موسیقی است . اگر تحلیلگران ، نخبگان ، تولیدکنندگان و نویسندگان درباره این خطوط تفکر نکنیم از قافله عقب خواهیم بود چرا که 13درصد از یادگیری و قوه شناخت توسط شنوایی شکل می گیرد  .

* رسانه ها به مردم بپیوندند

به عقیده من ، یکی از دلایل گسترش طنین سلام فرمانده در کل جهان مقابله رسانه های معاند با آن بود . یک مثال دیگر در این زمینه برنامه سازی این شبکه ها در زمان شهادت شهید حججی بود . همان طور که می دانیم از شهادت ایشان تا بازگشت پیکرشان به وطن ، یک وقفه زمانی ایجاد شد ، بر اساس یک برآورد تعداد برنامه هایی که آن زمان با موضوع شهدا در رسانه های معاند اعم از بی بی سی و  VOA منتشر شد با میزان برنامه ساخته شده پیرامون شهادت از پیروزی انقلاب تا امروز برابر می کند. از این رو از مسئولان کشور درخواست می کنم فضایی را فراهم کنند تا رسانه از بخش دولتی فاصله بگیرد و در بخش های مردمی متمرکز شود. همانگونه که درباره سرود سلام فرمانده دیدیم اجرای گروهی کودکان در مسجد جمکران توانست این شور بزرگ را ایجاد کند . از سوی دیگر پیوست های فرهنگی باید از حوزه های دولتی و حکومتی جدا شوند ، جنبه های مردمی را ببیند و از آن ها حمایت کند.

* اثر پیوست رسانه ای از حاج قاسم بر کودکان

** این موضوع واضح و روشنی است که ما با حجم بزرگی از تکنیک ها و شیوه های رسانه ای روبرو هستیم . نمونه آن عملیات روانی بود که درباره شهید حججی اجرا شد و دکتر قنبری به آن اشاره کردند . در مورد سرود سلام فرمانده هم از تکنیک های بسیار متنوعی استفاده کردند . سوال اینجاست که چرا با وجود این عملیات سنگین و سرمایه گذاری رسانه ها ، شاهد نتیجه عکس بودیم و این سرود این چنین محبوب شد ؟

قنبری– مدتی پیش یک کلاس برای کودکان 8 تا 12 ساله برگزار کردم ، زمانی که درباره الگوسازی بازی های رایانه ای و محتوای رسانه ای با آنها گفتگو می کردم ، از آنها درباره الگوهایشان پرسیدم ، بیش از 90 درصد آنها گفتند که می خواهند در آینده حاج قام سلیمانی شوند . این در حالی است که آنها این شهید والامقام را ندیده و درک نکرده اند و تنها یک پیوست رسانه ای از او دیده اند .

* عدم درک شیعه توسط نظام سلطه  

** آقای کبیری ، اگر بر خروجی رسانه های بیگانه درباره سرود سلام فرمانده تمرکز داشته باشیم ، می بینیم که مدل های رسانه ای که در پیش گرفتند بسیار متنوع بود. شما این جریان سازی و عملیات روانی را چگونه ارزیابی می کنید؟

در حوزه رسانه مفهوم «کنش – کنش » مطرح است . خوشبختانه دشمنان و رسانه هایشان نتوانسته اند در برابر کنش ما کنش داشته باشند چرا که آنها این رفتار ، تفکر و نگاه ما را نمی شناسند .

نوع رویکردی که نظام سلطه در برابر سرود « سلام فرمانده » داشت ، شامل مراحلی است ؛ پرده نخست ، نگاه عجولانه ای بود که نسبت به این موضوع داشتند یعنی دستپاچگی در رفتار آنها کاملا مشهود بود . به عنوان مثال مجری یک شبکه تلویزیونی فارسی زبان ، در سه روز سه رفتار مختلف از خود نشان داد .  پس از این مرحله وارد فاز تمسخر شدند یعنی همان کاری که بنی امیه انجام داد . پس از گذشت چند روز که موج بزرگ را دیدند و فهمیدند نمی توانند در برابر آن مقاومت کنند ، این تحلیل را داشتند که ایدئولوژی موجود را نمی شناسند و نمی توانند آن را تحلیل کنند . بزرگترین نقطه ضعفی که محور غربی در برابر ما دارد این است که فرهنگ و تفکر شیعه را نمی شناسند. رسانه های بیگانه برای این فاز مسائلی را مطرح کردند که سعی داشتند برای آن منطق بتراشند . در گام بعدی ، زمانی که این سرود فرامرزی شد ، در محور شیعه خود را نشان داد ، از نگاه ایرانی و ملی فراتر رفت و اندیشه ظهور را به نمایش گذاشت ، رسانه ها خشم خود را بروز دادند و شروع به دشمنی با اهل بیت (ع) کردند. درواقع این موضوع را القا کردند که مشکل ما با شما مهدویت و بحث آخرزمان است. سپس تلاش کردند این موضوع را به برجام و انرژی هسته ای مرتبط کنند یعنی کاری که در حوزه فرهنگ و آموزش انجام شده را به  فضای سیاسی و امنیتی کشاندند. به طور کلی باید اعتراف کنند که نتوانستند خود را در برابر این تفکر و گفتمان سازی که از بطن شیعه به وجود آمده است ، کنترل کنند . به معنای دیگر به جای آن که در برابر کنش ما کنش داشته باشند به واکنش روی آوردند و خشمگینانه پاسخ دادند.

برنامه امواج شبهه که گفتگوی تخصصی پیرامون ماهیت شناسی رسانه های معاند فارسی زبان است ، روزهای یکشنبه و سه شنبه ساعت 16 به مدت 60 دقیقه به روی آنتن این شبکه به نشانی موج اف ام ردیف 103.5 مگاهرتز می رود و در این قسمت به بررسی مدل های ناکامی رسانه های بیگانه در مواجهه با نقطه زنی های اجتماعی و فرهنگی در ایران پرداخت .

این برنامه به تهیه‌کنندگی سیده ‌فاطمه شعار، هماهنگی گیسو جعفرزاده، آیتم‌سازی سمیرا صدیق کردی ، گویندگی فاطمه عبدالوند و با کارشناسی و اجرای مصطفی صادقی تقدیم مخاطبان می‌شود.