ابتکار عمل تهران برای دولت فراگیر در افغانستان

زمانی که سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران سفر احمد مسعود به تهران را تائید کرد، پرسش های بسیاری مطرح شد. پس از به قدرت رسیدن طالبان، احمد مسعود شروع به متحد کردن ارتش، نیروهای ویژه و همچنین گروه های شبه نظامی در پنجشیر کرد.

احمد مسعود، رهبری جبهه مقاومت ملی افغانستان را برعهده دارد و از آغاز مبارزه مسلحانه علیه طالبان سخن گفته است. در روزهای اخیر، خبرهایی منتشر شده بود مبنی بر این که هر روز بر تعداد افرادی که به جبهه مقاومت می پیوندند، بیشتر می شود و این جبهه در حال توسعه است و بیش از پنج ولایت افغانستان را تحت کنترل خود درآورده اند.

در خصوص حضور احمد مسعود در تاجیکستان گفته شده که او در افغانستان است و برای انجام دیدارها و مذاکرات به برخی کشورها سفر می کند. اما، او با دولت کابل در ارتباط نیست. منابعی از محافل احمد مسعود خبر داده اند که او فعالانه با نیروهای بین المللی مذاکره می کند تا حمایت های آنان را برای تشکیل ائتلاف ضد طالبان جلب کند. اما خطیب زاده این خبر را تکذیب کرد. به گفته خطیب زاده، سفر احمد مسعود با توافق کابل انجام شده و با صادرات نیروی برق به افغانستان مرتبط بوده است. شخص احمد مسعود با حضور در مشهد پیام امام علی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان را به اسماعیل خان، والی سابق هرات، که به ایران فرار کرده است، ابلاغ کرد. در این بین، بیانیه مهم آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، منتشر شد: «تنها راه حل و فصل مناقشه و ممانعت از تراژدی های بعدی در افغانستان – تشکیل دولت فراگیر با مشارکت تمامی نیروهای سیاسی و از جمله، جبهه مقاومت ملی است». یک روز بعد، طالبان اعلام کرد که کریم خلیل، محمد محقق و صادق مدبر، رهبران جامعه هزاره، مشمول عفو هستند و حق دارند در افغانستان زندگی کنند.

مولوی عبدالکریم، معاون نخست وزیر در امور سیاسی طالبان، اعلام کرده که شخصا امنیت این افراد را تضمین می کند. در حال حاضر، در کابل شایعاتی منتشر شده مبنی بر این که زبدگان سیاسی سابق و از جمله، عبدالله عبدالله و حامد کرزای وارد دولت جدید فراگیر خواهند شد. این روند، باعث می شود تا کابل قادر باشد به وضعیت قانونی دست یابد و مشروعیت خود را تضمین کند. برخی از کارشناسان معتقدند که عناصری در پشت پرده توافق ها در دوشنبه – تهران – اسلام آباد حضور دارند. افزون بر آن، گفته می شود که عمران خان، نخست وزیر پاکستان، نیز از احمد مسعود حمایت می کند.

در رابطه با ایران باید گفت که این کشور مخالف تصرف انحصاری قدرت توسط طالبان است و بر رعایت اصول حضور تمامی نمایندگان با هدف حفظ ثبات نسبی در افغانستان پافشاری دارد. تهران از تجربه ارتباط با طالبان و اتحاد شمالی برخوردار است. در ایران چندان باور ندارند که طالبان تغییر کرده است و معتقدند که سخنان آشتی جویانه آن خطاب به کشورهای همسایه و اقلیت های دینی یک ترفند تاکتیکی است. افزون بر آن، در میان ایرانی ها، طرفداران طالبان حضور دارند که این خطر را ایجاد می کنند که در شرایط مشخصی در کشور، دست به شورش هایی با کمک عربستان سعودی و پاکستان بزنند. طالبان ترک ها را مردم برادر می نامد. در صورت ضرورت، احتمال دارد آنکارا از طالبان برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند. از این رو ایران خواهان تشکیل دولت ثابت در افغانستان و با مشارکت نمایندگان اقلیت های قومی و شیعیان است.