پس از تهدید روحانی درباره بستن تنگه هرمز قیمت نفت بالا رفت
سیمای جدید روحانی
حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان در جریان سفر خود به سوئیس، به صورتی قاطعانه و صریح، ایالات متحده آمریکا و متحدان سیاست‌های نفتی واشنگتن را مورد عتاب قرار داد و با بیان این جمله، شوک سختی به کاخ‌سفید و ریاض (به عنوان دو بازیگر کارشکن نفتی علیه ایران) وارد ساخت:
«آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که می‌خواهند به‌طور کامل جلوی صادرات نفت ایران را بگیرند. آنها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چراکه این اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن‌وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستید، این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید.»
اهمیت راهبردی و ژئواستراتژیک تنگه هرمز بر
هیچ‌کس پوشیده نیست. حدود 40 درصد نفت دنیا و عمده نفت هشت کشور صادرکننده حاشیه خلیج‌فارس از این آبراه راهبردی صادر می‌شود. به عنوان مثال بیش از 88 درصد نفت عربستان سعودی، 98 درصد نفت عراق، 99 درصد نفت‌امارات متحده عربی و صد درصد نفت کشورهای کویت و قطر و در مجموع به طور متوسط 97 درصد نفت این کشورها از تنگه هرمز عبور می‌کند. همچنین 50 درصد سایر مبادلات کالای این کشورها نیز از تنگه هرمز عبور می‌کند. کارشناسان اقتصادی معتقدند در صورت مسدودشدن این آبراه حیاتی، بازار نفت دنیا با کمبود 5/16 تا 20 میلیون بشکه‌ای مواجه خواهد شد که در این صورت بهای هر بشکه نفت به صورت تصاعدی حتی به میزان حدود 5/2 برابر فعلی افزایش خواهد یافت.
حسن روحانی در حالی غرب را به صورت تلویحی (و در عین حال گویا) نسبت به بستن تنگه هرمز تهدید کرده که دور تازه از تحریم‌های یکجانبه آمریکا پس از خروج از برجام از ۱۳ مرداد با تحریم صنعت خودرو و تجارت فلزات گرا‌نبها آغاز می‌شود. همچنین قرار است تحریم‌های بانکی و نفتی ایران نیز از 13 آبان ماه امسال توسط ایالات متحده آمریکا دوباره اعمال شود. در چنین شرایطی سخنان رئیس‌جمهور، پیام قاطعانه‌ای را به واشنگتن و شرکای سیاسی و نفتی آن مخابره کرده است.
شلیک ایران به سیاست‌های نفتی آمریکا و
عربستان
اخیرا پادشاه عربستان همدستی نفتی این کشور با دونالد ترامپ علیه ایران را علنی کرد. پیش از این رئیس‌جمهوری آمریکا از جلب موافقت عربستان برای عرضه بیشتر نفت و جبران کاهش احتمالی صادرات نفت ایران خبر داده بود. گرچه این خبر در ابتدا از سوی کاخ‌سفید رد شد اما ملک سلمان در نشست کابینه این کشور از موافقت با درخواست ترامپ برای افزایش تولید ۲ میلیون بشکه در روز خبر داد. گرچه پس از اعلام این خبر قیمت نفت در بازارهای جهانی افت کرد، اما موسسه مورگان استنلی پیش‌بینی خود از بهای این محصول را برای پاییز و زمستان سال جاری ۷ دلار افزایش داد. برخی تحلیلگران نیز نسبت به عملی بودن وعده نفتی آل‌سعود ابراز تردید کردند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اظهارات رئیس‌جمهور کشورمان مبنی بر اینکه در صورت عدم صدور نفت ایران، نفت منطقه نیز صادر نخواهد شد، نه یک شعار و مانور سیاسی، بلکه به مثابه تکیه بر یکی از ظرفیت‌های مهم ایران در مواجهه با تحریم‌ها و اقدامات واشنگتن و متحدان آن محسوب می‌شود.
وحشت ترامپ از عملی‌شدن تهدید ایران
ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی به خوبی می‌دانند که موشک‌های کروز، بالستیک و هوا به سطح گوشه‌ای از سامانه‌های تهاجمی نیروهای مسلح ایران هستند که می‌توانند بسته‌ماندن تنگه هرمز را تا هر زمان که کشورمان نیاز بداند، تضمین کنند. قایق‌های تندرو ایران نیز مکملی خواهند بود تا مهمترین شاهراه انرژی جهان، هیچ‌گاه بدون اراده جمهوری اسلامی، روی آرامش را نبیند. این مساله، منجر به ترس و وحشت ترامپ و متحدان وی شده است. این نخستین بار است که رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا (پس از اعلام رسمی خروج از برجام)، این چنین از سوی دولت ایران به چالش کشیده می‌شود.
در این خصوص یک مقام ارتش آمریکا به سخنان رئیس‌جمهوری ایران درباره تلاش آمریکا برای جلوگیری از صادرات نفت ایران واکنش نشان داد. آسوشیتدپرس اظهارات یک مقام ارتش آمریکا در روز چهارشنبه که گفته واشنگتن «آماده تضمین آزادی تردد دریایی» است را واکنش به سخنان اخیر «حسن روحانی»، رئیس‌جمهوری ایران تعبیر کرده است.
رئیس‌جمهور ایران در پاسخ به تهدیدهای مقام‌های آمریکایی که خواستار رساندن صادرات نفت ایران به صفر شده بودند، گفت: «آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که می‌خواهند به طور کامل جلوی صادرت نفت ایران را بگیرند، آنها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چرا که اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود، اگر شما توانستید این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید.»
«بیل اربن»، سخنگوی فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت نیروهای آمریکایی و متحدان منطقه‌‌ای این کشور «آماده تضمین آزادی تردد دریایی و گردش آزاد تجارت حسب مجوزهای قوانین بین‌الملل هستند.»
«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا روز 18 اردیبهشت‌ماه کشورش را از توافق هسته‌ای برجام خارج و فرمانی را برای احیای تحریم‌ها علیه ایران پس از دوره‌های زمانی 90 و 180 روزه امضا کرد. تحریم‌های مربوط به محدودکردن فروش نفت ایران، جزو تحریم‌هایی هستند که اجرای آنها 180 روز بعد از خروج آمریکا از برجام، در تاریخ 4 نوامبر (13 آبان‌ماه) اجرایی خواهد شد.
این تحریم‌ها به موجب بند 1245 (د) قانون اختیارات دفاع ملی آمریکا، 2012 اعمال می‌شوند که خزانه‌داری آمریکا را ملزم می‌کند علیه آن دسته از موسسات مالی خارجی که با بانک مرکزی ایران یا هر یک از دیگر موسسات مالی تحت تحریم ایران معامله انجام می‌دهند تحریم‌هایی اعمال کند، مگرآنکه کشورهایِ میزبانِ آن موسسات مالی در بازه 180 روز گذشته خرید نفت خام از ایران را «به میزان قابل توجهی» کاهش داده باشند. در این قانون، تعیین اینکه «میزان قابل‌توجه» چه رقمی خواهد بود به عهده قوه‌مجریه گذاشته شده و دولت آمریکا می‌تواند بعد از ارزیابی وضعیت عرضه نفت در بازارهای جهانی، رقمی را برای کاهش خرید نفت از ایران تعیین کند. دولت اوباما قبل از برجام کشورها را به کاهش 20 درصد خرید نفت از ایران ملزم کرده بود اما یک مقام دولت ترامپ چند روز پیش گفت واشنگتن قصد دارد این بار در روز اجرایی‌شدن تحریم‌ها میزان فروش نفت ایران را به صفر برساند. یک مقام دیگر دولت آمریکا یک روز بعد از این ادعا عقب‌نشینی کرد.
شوک تازه به بازارهای نفتی
هرچند رئیس‌جمهور کشورمان مستقیما اشاره به تنگه هرمز نکرده و نامی از شاهراه انتقال نفت دنیا نیاورده است اما تفسیر صحبت او درنهایت به این تنگه حیاتی و نقش ایران در آن باز‌می‌گردد. بستن تنگه هرمز هیچ‌گاه به شکل جدی در دستور کار ایران قرار نگرفته است، اما اهمیت استراتژیک آن باعث می‌شود تا بازار جهانی نفت حتی به اظهارنظرهایی که به شکل مستقیم و غیرمستقیم در رابطه با این تنگه بیان می‌شود نیز واکنش نشان دهد.
بسیاری از کارشناسان مسائل نفتی معتقدند که اعمال دوباره تحریم‌های نفتی ایالات متحده علیه ایران، هم برای واشنگتن و هم برای نظام بین‌الملل هزینه‌بر خواهد بود. به گفته این کارشناسان، یکی از دلایل افزایش اخیر قیمت نفت، تحریم‌های آمریکا علیه ایران است. به گفته کارشناسان هرچه شدت تحریم‌ها علیه ایران بیشتر شود، ریسک افزایش قیمت‌ها در بازار بالاتر خواهد رفت؛ موضوعی که ترامپ را نیز زمینگیر خواهد ساخت و قدرت مانور آن را در مدیریت بازارهای نفتی به شدت محدود خواهد کرد. بنابراین در شرایطی که آمریکا تلاش دارد با لابی با دیگر کشورهای تولیدکننده نفت مانع اثرگذاری تحریم نفت ایران بر بازار نفت شود و با این شیوه خریداران نفت را نیز به قطع خرید خود از ایران راضی کند اما بازار همچنان نسبت به امنیت عرضه در بازار بی‌اعتماد است. از سوی دیگر، هر گونه واکنش جمهوری اسلامی ایران می‌تواند این معادله را تشدید کند. به عبارت بهتر، افزایش فشار بر ایران می‌تواند به افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک در منطقه منجر شود و این خود اهرمی برای بالا نگه‌داشتن قیمت‌ها محسوب می‌شود.
در نهایت اینکه دونالد ترامپ به شدت از شنیدن نام تنگه هرمز وحشت دارد. او تا قبل از سخنان اخیر رئیس‌جمهور کشورمان، با پاسخ منفی کشورهای چین، ترکیه و هند در خصوص کاهش واردات نفتی ایران مواجه شده بود اما سخنان اخیر حسن روحانی، شوک سخت‌تری را به وی و همراهانش در کاخ‌سفید وارد ساخته است.
دیدگاه تان را بنویسید