ضرورت‌های حمایت از محور مقاومت

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با عبدالله صفی‌الدین، نماینده جنبش حزب‌الله لبنان در جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت وگو کرد. وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدار  با تبریک به ملت و دولت لبنان به مناسبت تشکیل دولت جدید در این کشور ابراز امیدواری کرد هرچه زودتر مشکلات مردم این کشور حل شود و آمال و آرزوهای مردم لبنان تحقق یابد.  امیر عبداللهیان در این دیدار گفت: «دولت جمهوری اسلامی ایران به ریاست سید ابراهیم رئیسی به حمایت از مقاومت توجه و تاکید دارد».

امیرعبداللهیان همچنین مقاومت عزتمندانه مردم لبنان برابر دشمن صهیونیستی و تکفیری را  مایه عزت و  سربلندی همه ملت های منطقه و آزادی‌خواهان دانست. او بر گسترش هرچه بیشتر مناسبات بین ملت و دولت لبنان و جمهوری اسلامی ایران  تأکید کرد و برای تامین نیازهای لبنان در زمینه‌های مختلف توسط جمهوری اسلامی ایران اعلام آمادگی کرد.

عبدالله صفی‌الدین نیز در این دیدار  انتخاب امیر عبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را تبریک گفت. او مطرح کرد که مردم لبنان قدردان  جمهوری اسلامی ایران به دلیل حمایت از لبنان در زمان سختی‌ها  هستند. صفی الدین همچنین از جمهوری اسلامی ایران به‌واسطه فروش سوخت مورد نیاز مردم  لبنان قدردانی کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه ها  مراحل  رشد و شکوفایی را طی نماید و توسعه یابد».

اما اهمیت حمایت ایران از محور مقاومت خاصه حمایت از حزب‌الله لبنان چیست؟ ایده محور مقاومت درواقع یک حرکت با هسته سخت اعتقادی است که به گسترش حوزه سیاسی خود می‌انجامد، با رجوع به ادبیات اقتصاد سیاسی جدید حوزه‌های سیاسی بزرگ‌تر مزایای متعددی دارند. آلبرتو آلسینا، اندیشمند این حوزه در مقاله‌ای به نام«درباره تعداد و سایز ملت‌ها» به مزایای داشتن یک حوزه سیاسی بزرگ می‌پردازد: نخستین مزیت داشتن یک حوزه سیاسی بزرگ این است که در حالت آرمانی و با افق بلند با کاسته‌شدن و محوشدن مرزهای اقتصادی میان حوزه‌های جغرافیایی منطقه هزینه‌های تجارت کاسته شده و در عوض درآمد منطقه ما بیشتر خواهد شد. چراکه در جهان کمتر از تجارت آزاد کامل، اندازه بازارها به اندازه حوزه‌های سیاسی آن‌هاست. با گسترش حوزه سیاسی ایران ابعاد بازار ایران نیز رو به تزاید خواهد گذاشت و بسیاری از موانع تجارت کاسته خواهد شد. به میزانی که موانع برای عبور کالا و جریان اقتصادی و مالی برای یک بازار وسیع‌تر باشد قدرت رشدیابندگی و کسب درآمد بیشتر برای آن بازار بالاتر خواهد بود، از این لحاظ حرکت محور مقاومت برای باز کردن مرزهای بیشتر جغرافیایی یک حرکت بسیار راهبردی برای ایجاد یک بازار تمدنی بزرگ از سواحل گرم اقیانوس هند تا سواحل مدیترانه بوده است، گفته می‌شود اقتصاد ایران با یک بازار حداقل 400 میلیون نفری در ارتباط است که شاید تنها راه برای برداشتن موانع برای گسترش این اقتصاد همین حرکت محور مقاومت بوده است.

دوم آنکه در حالتی که با یک حوزه سیاسی بزرگ مواجه باشیم، هزینه سرانه هر مزیت عمومی، کاهش می‌یابد. همچنین، هزینه‌های سرانه چندین کالای عمومی با میزان جمعیت کاهش می‌یابد. یعنی هرچند که یک کشور حوزه سیاسی خود را بزرگتر کند در قبال آن قادر خواهد بود تا هزینه‌های بیشتری را برای توسعه اقتصادی خود انجام دهد. حوزه سیاسی بزرگتر یعنی فرصت برای افق دید بالاتر و جایگاهی بالاتر.

سومین آنکه فشار یعنی اعمال نیرو بر یک سطح مشخص، هر چه یک سطح بیشتر شود فشار نیز کمتر خواهد شد؛ قرار گرفتن در معرض شوک‌ها برای کشورهای کوچک‌تر پرهزینه‌تر است ولی در عوض منطقه‌ای از یک کشور بزرگ که تحت تأثیر یک شوک منفی و منحصربه‌فرد منطقه‌ای قرار گیرد، با توزیع مجدد از بقیه کشور جبران می‌شود. به عبارت دیگر شوک وارد کردن به کشوری کوچک دارای دامنه اثر بزرگتری است نسبت به کشوری که حوزه سیاسی بزرگی دارد و می‌تواند شوک را از طرق مختلف رفع کند.

در نقشه کلان تجاری محور مقاومت هر یک از این کشورها جایگاه خود را دارند، بایستی در پرونده هایی جداگانه برای لبنان، افغانستان، عراق و سوریه نقشهایی اساسی را تعریف کرد. به عنوان مثال در ذیل به 7 کارکرد ویژه لبنان برای این بلوک تجاری اشاره میکنیم؛

نفوذ لبنانی ها در شمال آفریقا و شبکه ارتباطی آنان در این منطقه یک مزیت فوق العاده برای ایران خواهد بود، ایران میتواند با برون سپاری برخی وظایف تجاری خود به لبنان موجبات گشایش های اقتصادی بزرگی را فراهم آورد.

یکی از بال‌های توسعه‌ای در میان کشورهای پیشرفته جهان سازمان های خیریه‌ای هستند که با ابزارهای مختلف خود بازارهای کشورهای خود را گشایش می‌دهند، خاصیت‌ها و مزایای هیبریدی این نهادها از مواردی هستند که در دیپلماسی اقتصادی ایران کمتر به آنها نگاه شده است، محور مقاومت یک مزیت فوق العاده بزرگ در این زمینه دارد، این زمینه چیزی نیست جز میراث گرانبهای امام موسی صدر که در زمینه های مختلف از جمله خیریه فعالیت دارند، به قطع میتوان گفت توسعه ایده امام موسی صدر و حمایت از نهادهایی که وی تاسیس کرد از راه های اساسی آینده اقتصاد محور مقاومت است.

میادین گازی کشف شده در مدیترانه از موارد مهمی بوده است که در سالهای اخیر موجبات رشد انفجاری نیروی دریایی مصر و حرکت های توسعه طلبانه ترکیه در منطقه و تغییر راهبرد نیروی دریایی رژیم صهیونیستی را فراهم آورده است. هر یک از این کشورها در حال سرمایه گذاری بر روی میادین گازی مدیترانه بوده و به موازات آن نیروی دریایی خود را بروزرسانی میکنند، لبنان اما به دلیل فقدان نیروی دریایی مناسب از این کیک بزرگ بی نصیب مانده است.

با ذکر این مسائل باید بدانیم که همزمان در سبد انرژی ایران دو اتفاق در حال انجام است؛ نخست اینکه تراز انرژی کشور روز به روز در حال منفی شدن است و دوم اینکه ایران نیاز دارد تا در سبد گازی اروپا نقش ایفا کند، به نظر میرسد گزینه سرمایه گذاری بر روی میادین گازی لبنان گزینه بسیار خوبی برای ایران باشد که البته به موازات آن لبنان نیاز به توسعه زیرساخت دریایی خود خواهد داشت.

چین در راهبرد تجاری خود بندر حیفا در رژیم صهیونیستی را به اجاره بلندمدت شرکت بنادر چین درآورده است، این مورد علاوه بر ذینفع کردن چینی ها در این رژیم و امکان بهره برداری سیاسی در آینده جایگاه سایر بنادر منطقه را کاهش میدهد، به نظر میرسد همکاری راهبردی با چین یا به صورت جداگانه در بنادر لبنان هم جایگاه خوبی برای محور مقاومت ایجاد کرده و هم از قدرت یابی حیفا جلوگیری شود. بنادر لبنان دسترسی زمینی بیشتری نسبت به بنادر رژیم صهیونیستی دارد. استفاده از گزینه چین این امکان را میدهد که از توسعه بندر حیفا میتوان جلوگیری نمود.

یکی از مزیت‌های ایران در عرصه زیرساخت‌ها این است که کاملا در ایجاد زیرساخت های برق خودکفا بوده و قدرت عمرانی خوبی دارد، ایران میتواند با گسترش شبکه برق خود تا سواحل مدیترانه مزیت ائتلاف ساز خوبی برای محور مقاومت ایجاد کند.

بنا بر گزارشی در سال 2014 ایران حتی در 20 کشور اول کمک کننده مالی به نوار غزه و کرانه باختری هم نیست و به صورت رسمی آمریکا رده اول کمکها به فلسطین را شامل میشود، در لبنان نیز چنین اتفاقی تکرار میشود، ولی هنر شهید شاطری این بود که در بازسازی لبنان پس از جنگ به جای آنکه منابع ایران به دولت لبنان اعطا شود تا دولت لبنان وظیفه بازسازی را بر عهده بگیرد، ایران با بازوهایی مانند جهادالبنا(نسخه لبنانی جهاد سازندگی) مستقیما در بازسازی مشارکت کرده و هر جایی که بازسازی صورت میگرفت پرچم ایران افراشته میگردید، القای روانی این مسئله به شدت قوی بود.

سواحل مکران راه زیادی را برای راه افتادن به عنوان مرکز خدمات پیشرفته تجاری دارد، ولی تجارت ایران نیازمند هاب مالی و تجاری برای تجارت خود است، تا زمان بلندمدتی که مکران بتواند جان بگیرد شاید لبنان بتواند هاب ارائه خدمات تجاری به تولیدات ایرانی باشد، مهم این است که چه نوع مسیر بازیگری برای لبنانی ها تعریف میشود. شاید تعریف شبکه صادرات مجدد در بنادر لبنان راه خوبی برای کوتاه مدت باشد.