از دیدار گروسی و اسلامی تا مذاکرات وین

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: روز گذشته رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که شنبه در رأس هیأتی برای دیدار و گفت‌وگو با رئیس سازمان انرژی اتمی وارد تهران شد، پیش از ظهر دیروز با حضور در محل سازمان انرژی اتمی با محمد اسلامی دیدار و گفت‌و‌گو کرد که این دیدار حدود دو ساعت طول کشید.

گروسی بعد از این دیدار در جمع خبرنگاران گفت: «مثل همیشه این افتخاری است برای من برای حضورم در تهران. برای من این بازدید بسیار مهم است چون اولین دیدارم بعد از روی کار آمدن دولت جدید در جمهوری اسلامی ایران است. این بدان معناست که ایران و آژانس باید با هم کار کرده و همکاری خود را گسترش دهند». گروسی در ادامه از اسلامی و مهمان نوازی و گفت‌وگوی مثبت و عمیقی که داشتند قدردانی کرد و ادامه داد: «ما باید درباره مسائل و موضوعات مختلف با هم مذاکره و تبادل نظر داشته باشیم. این اولین دیدار من بعد از انتصاب آقای اسلامی است و درباره مسائل مهم فنی صحبت شد».

او همچنین گفت: «ظرف کمتر از دو‌ هفته کنفرانس عمومی آژانس در وین برگزار خواهد شد و این یکی از رویدادهای مهم هسته ای در جهان است. خوشحال شدم از این‌که شنیدم آقای اسلامی سرپرستی هیأت ایرانی را دارد و توافق کردیم ادامه مذاکراتمان را در دفترم در وین ادامه دهیم و پس از آن من مجدداَ برای گفت‌وگوی سطح بالا با مقامات ایرانی به ایران برمی‌گردم... خوشحالم گفت‌وگوهای ما نتیجه سازنده داشت، برای ادامه عملیات تجهیزات فنی آژانس که بسیار مهم است و این یک گارانتی مهم برای آژانس و جهان است و ما می توانیم در این چارچوب به ایران کمک کنیم که توافقات مثبت بعدی را داشته باشیم. این شامل همکاری سازنده ما می شود برای پیشبرد برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران».

در پی دیدار گروسی و اسلامی بیانیه‌ای مشترک میان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منعقد شد. متن این بیانیه به این شرح است: «جناب آقای رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (آژانس)، در روز یک‌شنبه مورخ 21/6/1400 به تهران سفر و با جناب آقای محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران (سازمان) دیدار نمود. طرفین، روح همکاری و اعتماد متقابل و اهمیت تداوم آن و همچنین ضرورت رسیدگی به موضوعات فی‌مابین در فضایی سازنده و منحصراً فنی را مورد یادآوری و تأکید مجدد قرار دادند. در چارچوب تعاملات و همکاری‌های موجود فی‌مابین، طرفین تصمیم گرفتند دیدارهای متقابل را در سطوح مرتبط تداوم دهند، در همین راستا، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در حاشیه کنفرانس عمومی آژانس با مدیرکل دیدار خواهد کرد و مدیرکل نیز در آینده نزدیک به تهران سفر خواهد نمود تا مشورت‌های سطح بالا با هدف تقویت همکاری‌های میان ایران و آژانس در حوزه‌های مختلف و بحث درخصوص موضوعات فعلی مورد علاقه متقابل، با دولت جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. به بازرسان آژانس اجازه داده می‌شود تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص‌شده و جایگزینی کارت‌های حافظه آن‌ها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام نمایند. چگونگی و زمان انجام این اقدام، مورد توافق دو طرف قرار گرفت».

پیش‌تر شبکه آمریکایی بلومبرگ به نقل از چند مقام گزارش داد که رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دنبال ملاقات با محمد اسلامی رئیس جدید سازمان انرژی اتمی ایران پیش از کنفرانس وین است.

البته با ارائه گزارش اخیر آژانس انرژی اتمی مبنی بر محدودکردن دسترسی به سایت‌های هسته‌ای از سوی ایران چنین تلقی شد که آژانس در پی سیاسی‌کاری است. در همین راستا کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران نزد سازمان‌های بین المللی، گفت: «کسی نمی‌تواند اجرای تعهدات ما تحت توافق هسته ای را که خودشان به آن احترام نمی گذارند از ایران طلب کنند. ما هیچ نقطه ای و یا ابهامی در فعالیت های و تعهدات جاری را با آژانس نداریم. ایران بیشترین بازدیدهای آژانس بین المللی انرژی اتمی را می پذیرد. تمام فعالیت‌های که انجام می دهیم، طبق تعهدات و حقوق مان تحت ان پی تی و موافقت نامه های پارلمانی است. آژانس بین المللی انرژی اتمی همواره رویکردهای سیاسی اتخاذ و استقلال و بی طرف خود را نقض کرده است».

انتقاد به سیاسی‌کاری‌های آژانس انرژی اتمی محدود به مقامات و تحلیلگران ایرانی نشد و حتی سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، نسبت به برگزاری نشست شورای حکام و گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران گفت: «ما به همکاران غربی‌مان درباره افزایش تنش‌ها از طریق تدارک برنامه‌هایی برای محکوم‌کردن ایران که می‌تواند در تصمیم‌گیری شورای حکام آژانس دخیل باشد، هشدار می‌دهیم».

اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین نکته در این بین را سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، مطرح کرد. او ضمن اشاره به رویکرد نادرست آژانس بر نقش آمریکا برای فشار به ایران تأکید کرد و گفت: «همکاری های جدی جمهوری اسلامی ایران با آژانس نمونه بارزی از اراده ایران برای شفافیت در فعالیت‌های هسته ای اش است. طبیعی است در صورت برخورد غیرسازنده در آژانس بین المللی انرژی اتمی، انتظار اینکه ایران واکنش سازنده داشته باشد، منطقی نیست. اقدامات غیرسازنده طبیعتا مخل مسیر مذاکره نیز هست. نکته مهم در این باره این است که اگر چه در آمریکا دولت ترامپ رفته و دولت بایدن بر سر کار آمده، اما در عمل تغییری در سیاست‌های آمریکا درباره ایران رخ نداده و همان رویکرد و اقدامات یعنی تحریم و فشار علیه ایران باقی مانده است».

حالا با این اوصاف به نظر می‌رسد که غربی‌ها قصد دارند در آستانه مذاکرات وین بازهم از سیاست چماق و هویج استفاده کنند؛ یعنی آنها از یک‌سو پای میز مذاکره حاضر شوند اما از سوی دیگر با اِعمال فشارهای پیشینی بر ایران شرایطی را آماده کنند تا بتوانند از ایران امتیاز بگیرند؛ سیاستی که در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی برای آنها کاربردی بود اما به نظر می‌رسد اکنون شرایط تفاوت یافته است و موضع واضح ایران یعنی رفع بی‌قید و شرط تمام تحریم‌ها و اجرای کامل تعهدات برجامی از سوی غربی‌ها تغییر نخواهد کرد.