شلیک دوباره غرب به برجام
حالا در چند قدمی لغو تحریم تسلیحاتی ایران در مهرماه که باید طبق برجام ۲۰۱۵ برداشته می‌شد، تهران شاهد بازی جدید اروپا دقیقا به سبک آمریکای۲۰۱۸ است. روز پنجشنبه هفته‌ای که گذشت، سه کشور عضو تروئیکا به‌صورت غیرقانونی مدعی شدند که لغو تحریم تسلیحاتی ایران برای اکتبر۲۰۲۳ منتفی است! اتفاقی که باید طبق زمان‌بندی برجام اجرا می‌شد اما ظاهرا برجام طوری تنظیم شده است که عملا هیچ بازدارندگی‌ای برای طرف‌های مقابل ندارد و این وضعیت یادآور تضمین امضای جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکاست که قرار بود تضمین اجرای برجام باشد اما آنچه نصیب ایران شده تقریبا هیچ است.
درست پس از اجلاس شورای حکام آژانس بین‌المللی که در آن خبر از کاهش حجم اورانیوم غنی‌شده ایران داده شد، تروئیکای اروپایی یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه در بیانیه‌ای غیرقانونی اعلام کردند که تحریم‌های مربوط به موشک‌های بالستیک ایران که قرار بود در ماه اکتبر منقضی شود را لغو نخواهند کرد!رویکردی که وزارت‌خارجه کشورمان این تصمیم را «غیرقانونی و تحریک‌آمیز» خواند و بابت این اقدام غیرمسئولانه به اروپا هشدار داد. در بخشی از بیانیه این سه کشور آمده است: «در واکنشی مستقیم به عدم پایبندی مستمر و شدید ایران به برجام از سال۲۰۱۹، دولت‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا قصد دارند تدابیر مربوط به اشاعه سلاح‌های اتمی و همچنین تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی علیه ایران را بعد از روز گذار طرح جامع اقدام مشترک (برجام) در تاریخ ۱۸اکتبر۲۰۲۳ حفظ کنند.» نکته عجیب در این بیانیه اصطلاح «عدم پایبندی» ایران به برجام است و ظاهرا غربی‌ها انتظار داشتند ایران بعد از خروج آمریکا و کم‌کاری اروپا یک‌طرفه و به‌صورت حداکثری برجام را کاملا اجرا کند. درحالی‌که این توافق دوطرفه بوده است. از سوی دیگر جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده برجام هم گفته که نامه«ای۳» را دریافت کرده و آن را به ایران، چین و روسیه ــ سایر شرکت‌کنندگان توافق ــ منتقل کرده است؛ البته مسکو هم در مقابل، تحریم تروئیکای اروپا علیه ایران را نقض برجام اعلام و قصد بریتانیا، آلمان و فرانسه برای نقض عامدانه مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را محکوم کرد.
عملی تنش‌زا و توام با سوءنیت
به‌هرحال این موضع غیرقانونی باعث شد وزارت خارجه در بیانیه‌ای نسبت به انجام و اتخاذ اقدامات تنش‌زا از سوی اتحادیه اروپا و طرف‌های اروپایی برجام که مدیریت روابط را پیچیده کرده و بر روند همکاری‌ها ازجمله در مذاکرات رفع تحریم‌ها اثر منفی گذاشته، هشدار دهد. در بیانیه وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران دراین‌باره آمده است: جمهوری اسلامی ایران، تصمیم اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی برای عدم انجام تعهدات خود در موعد سال هشتم برجامی را اقدامی غیرقانونی و مغایر با تعهدات آنها ذیل برجام و قطعنامه۲۲۳۱ و عملی تنش‌زا و توام با سوءنیت می‌داند. نکته بسیار مهم این بیانیه هم آنجاست که تاکید شده است: تردیدی وجود ندارد که جمهوری اسلامی ایران به این اقدام غیرقانونی، تحریک‌آمیز و نقض آشکار تکالیف اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و انگلیس وفق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، به‌صورت مقتضی و در چارچوب حقوق خود ذیل برجام پاسخ خواهد داد.
خروج از ان‌پی‌تی؟
یکی از پایه‌های اصلی تصمیم ایران بعد از خروج آمریکا از برجام که سبب شد در این معاهده بین‌المللی باقی بماند و البته مابه‌ازای کاهش تعهدات طرف غربی تعهدات خود را کاهش دهد، لغو تحریم موشکی از مهرماه ۱۴۰۲ بود که به‌نوعی تا حدی ضرر برجام را جبران می‌کرد. اما اکنون با فاز جدید اروپا که گفته این تحریم‌ها لغو نمی‌شود، همه چیز فرق خواهد کرد.اگر زمانی اروپا با اینستکس وقت‌کشی می‌کرد حالا این عهدشکنی جدید اروپا، شمشیر را رسما از رو بستن و به معنای خروج عملی آلمان و فرانسه و انگلیس از برجام است که باید با پاسخ موثری از طرف ایران همراه شود.البته ظاهرا تیم قبلی مذاکره‌کننده خودشان خوب عمق فاجعه را می‌دانستند که برجام را با ترکمانچای مقایسه کردند اما اکنون یک اقدام مهم برعهده دولت سیزدهم و مجلس یازدهم است که متفاوت با گذشته عمل کنند؛ ایران یا باید غنی‌سازی را با سرعت بیشتری دنبال کند یا با خروج از ان‌پی‌تی تهدید اروپا را با تهدیدی سنگین‌تر پاسخ دهد و زیر بار این تحقیر نرود.
بدعهدی در سالگرد بلوا
البته تروئیکای اروپایی زمانی این بیانیه را صادر کرد که امیدوار بود در سالگرد بلوای پاییز ۱۴۰۱، این بدعهدی را به‌نام حمایت از مردم ایران توجیه کند، درحالی‌که چنین شیوه‌هایی در نقض توافقات بین‌المللی نتیجه‌ای جز تحریم و فشار اقتصادی برای مردم نکته دیگری در بر نداشته است.ایران در ماه‌های اخیر به‌ویژه پس از توافق بر سر آزادی چند زندانی آمریکایی، سیگنال‌های مثبتی برای پیگیری دیپلماسی تنش‌زدایی برای غرب ارسال کرد، اما پاسخ سه کشور اروپایی به این سیگنال‌ها نشان از آن دارد که آمریکا و اروپا در یک تقسیم کار بین‌المللی، همچنان قصد دارند راهبرد شکست‌خورده فشار حداکثری را ادامه دهند. راهبردی که جز افزایش سطح تنش در منطقه، برای آنها سودی نخواهد داشت.
سایه جنگ اوکراین بر غروب برجام
روزنامه جام‌جم پیش از این و در گزارشی با عنوان «سکته موشکی صهیونیست‌ها» کارشکنی آنها در مسیر رفع تحریم‌های تسلیحاتی را پیش‌بینی کرده بود، کما این‌که بعد از خنثی‌سازی بزرگ‌ترین خرابکاری در صنایع موشکی و پهپادی کشور توسط وزارت‌دفاع، این موضوع برای غرب جدی‌تر شد. اگر خاطرتان باشد، انفجار در غروب برجام در جریان شروع جنگ روسیه و اوکراین بود که غربی‌ها سوژه‌های جدیدی برای ایران‌هراسی ترسیم و تلاش کردند تا با اظهارات غیرمستند، جمهوری اسلامی ایران را متهم به فروش پهپاد به روسیه برای استفاده در این جنگ کنند، همچنین تحریم‌های تسلیحاتی ایران مهر سال‌جاری رسما تمام می‌شود؛ مسأله‌ای که به‌هیچ‌عنوان به مذاق آمریکا و اسرائیل خوش‌نیامده و برای فرار از آن مترصد بودند با هر شیوه‌ای حس ناامنی و ناتوانی را به دروغ از ایران به دنیا مخابره کنند.دقیقا با همین پلن سازمان موساد با انتقال کیت‌های انفجاری زمان‌دار، قصد داشت با برنامه‌ریزی قبلی غروب برجام را به غروب موشکی ایران تغییر داده و ضمن القای حس ناامنی و خسران به کشورهایی که قصد داشتند محصولات موشکی و پهپادی مورد نیاز خود را از ایران تامین کند آنها را به سمت خرید تجهیزات نظامی و دفاعی کنترل‌شده از خود هدایت کند، پروژه‌ای که برای چندمین بار خنثی شد. اما حالا با خنثی‌شدن این توطئه موشکی و پهپادی، پلن B در دستورکار غرب قرار گرفته و آنها به‌صورت غیرقانونی و یک‌طرفه از برجام خارج شده‌اند و به نوعی با تصمیم اخیر خود عملا میخ آخر را بر تابوت برجام کوبیدند و به حرف و حدیث‌ها درباره احیای این توافق پایان دادند.
مریم عاقلی - گروه سیاسی روزنامه جام جم
دیدگاه تان را بنویسید