ترامپ به علت انتخابات به دنبال توافقی فوری با کره شمالی

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در مقاله ای نوشت: از پیام توئیتری خیال انگیز تا حضور تاریخی در خاک کره شمالی و دیدار سوم برنامه ریزی نشده دونالد ترامپ در روز یکشنبه با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی، همه و همه بخش هایی از یک درام بودند، درامی که بیشتر به درد نمایش های تلویزیونی می خورد.

اما هفته ها قبل از این دیدار، یک دیدگاه واقعی در کاخ سفید شکل گرفته و طی آن مقامات واشنگتن امید دارند بتوانند مبنایی برای یک دور جدید مذاکره با کره شمالی ایجاد کنند. دیدگاه آنها چیزی شبیه توقف برنامه های هسته ای کره شمالی است، اما این دیدگاه به طور ضمنی کره شمالی را به عنوان یک قدرت هسته ای می پذیرد، چیزی که مقامات دولت آمریکا می گویند هیچگاه به دنبالش نیستند.

این طرح با وعده اولیه ترامپ حدود 30 ماه قبل مبنی بر حل برنامه هسته ای کره شمالی، فاصله زیادی دارد، اما ممکن است به ترامپ مجال دهد برای منتقدانش در فصل انتخابات پاسخی داشته باشد، منتقدانی که می گویند رهبر کره شمالی هوشمندانه رئیس جمهور آمریکا را به بازی گرفته و فقط به او جلوه های بصری که دوست دارد می دهد و امتیاز واقعی به او نمی دهد.

در حالی که این رویکرد می تواند مانع از توسعه زرادخانه هسته ای کره شمالی شود، اما دست کم در کوتاه مدت هیچ سلاح هسته ای از کره شمالی را از بین نمی برد. برآورد می شود کره شمالی بین بیست تا سی بمب هسته ای داشته باشد. این طرح همچنین قابلیت موشکی کره شمالی را نیز محدود نمی کند. دولت ترامپ هنوز هم به طور علنی و غیر علنی تأکید دارد که هدفش در مورد کره شمالی خلع سلاح کامل است. اما با پذیرش اینکه درخواست بیش از حد دولت ترامپ مبنی بر تسلیم شدن کیم جونگ اون راه به جایی نمی برد، اما ترامپ در حال ارزیابی یک رویکرد جدید است که با یک گام مهم اولیه اما محدود آغاز می شود.

مذاکره کنندگان آمریکایی به دنبال این خواهند بود روی پیشنهاد ماه فوریه در هانوی کار کنند و در ازای کنار گذاشته شدن سایت تولید سوخت هسته ای یونگبیون، سخت ترین تحریم ها علیه این کشور را لغو کنند. ترامپ که از طرف مایک پمپئو وزیر امور خارجه و جان بولتون مشاور عالی امنیت ملی خود تحت فشار است این پیشنهاد را رد کرد، زیرا بیشتر قابلیت هسته ای کره شمالی ارتباطی با مجتمع وسیع یونگبیون ندارد.

اکنون دیدگاه دولت ترامپ این است که مذاکره کنندگان کره ای را مجبور کند بر سر بسط تعریف سایت یونگبیون فراتر از مرزهای فیزیکی آن به توافق برسند. اگر موفق شوند، این اقدام به شکلی مؤثر با توقف برنامه های هسته ای کره شمالی برابری می کند و مانع ساخت بمب هسته ای جدید می شود - البته موانع زیادی وجود دارد، از جمله اینکه آیا کره شمالی بازرسی های سرزده را می پذیرد یا خیر. اما یک مقام ارشد آمریکایی در حوزه سیاست کره شمالی گفت هیچ راهی وجود ندارد که بدانیم آیا کره شمالی با این مسئله موافقت می کند یا خیر. وی گفت در گذشته، مذاکره کنندگان کره شمالی تأکید کرده اند که تنها خود کیم جونگ اون می تواند بگوید منظور از "برچیده شدن سایت یونگبیون" چیست.

برای امضای هرگونه توافقی، کره شمالی باید موافقت کند بسیاری از تأسیسات هسته ای اش در سراسر کشور را مشمول توافق کند، از جمله یک سایت مخفی به نام کانگسون که در خارج از مجموعه یونگبیون قرار دارد و جایی است که سرویس های اطلاعاتی آمریکا و کره جنوبی معتقدند این کشور هنوز در حال تولید سوخت اورانیوم است.

رئیس جمهوری که می خواهد کمپین انتخاباتی خود را آغاز کند - و به طور مکرر در روز یکشنبه گلایه کرد که رسانه ها هیچ ارزشی برای اقدامات او در حوزه کاهش تنش با کره شمالی و توقف آزمایش های هسته ای زیرزمینی و آزمایش های موشک های بالستیک قاره پیما قائل نیستند - به احتمال زیاد چنین توافقی را به عنوان یک موفقیت و یک محدودیت علیه کیم جونگ اون تلقی می کند. این توافق به ترامپ کمک می کند استدلال کند که در خصوص یکی از دشوارترین بحران های دنیا، پیشرفت کرده است، هرچند با روندی کُند.

بعد از سه دیدار رو در رو - نخست در سنگاپور حدود بیش از یک سال قبل، سپس در هانوی، و در نهایت در یک گفتگوی یک ساعته در منطقه غیر نظامی شده میان دو کره در روز یکشنبه - که در آن گفتگوهای داغی صورت گرفته اما تعاریف مشترکی از معنای خلع سلاح هسته ای شبه جزیره کره ارائه نشده، چنین توافقی برای ترامپ نوعی پیشرفت در خصوص این مسئله حساب می شود. یک سال بعد از نخستین دیدار، کره شمالی هنوز نگفته است که در زرادخانه های خود چه دارد و چه ندارد.

کره شمالی ادعا می کند اگر چنین کاری انجام دهد، در واقع نقشه ای از اهداف نظامی را در اختیار آمریکا قرار داده است. شامگاه یکشنبه، استیفن بیگن نماینده ویژه وزارت امور خارجه (آمریکا) در امور کره شمالی، گفت دیدگاه هایی که در داخل دولت مطرح شده است صرفاً گمانه زنی هستند و تیم او در حال حاضر آماده ارائه هیچ گونه پیشنهادی نیست. وی گفت: "آنچه که دقیق است، جدید نیست، و آنچه که جدید است دقیق نیست."

می توان گفت چیزی که ترامپ می خواهد به دست آورد باید توقف همیشگی برنامه هسته ای کره شمالی باشد، در غیر این صورت او چیزی بیشتر از آنچه که باراک اوباما طی برجام از ایران گفت از کره شمالی نخواهد گرفت. حتی توقف موفقیت آمیز برنامه هسته ای کره شمالی مستلزم عقب نشینی چشمگیری از هدف اعلام شده پمپئو یعنی "خلع سلاح هسته ای سریع کره شمالی تا قبل از ژانویه 2021" است. اما در عوض چنین توافقی، دست یافتنی است. بیش از دو سال قبل، رکس تیلرسون وزیر امور خارجه سابق آمریکا در نخستین سفر خود به سئول، دیدگاه مشابهی را رد کرد. او گفت چنین دیدگاهی باعث می شود "کره شمالی قابلیت های چشمگیری را که نه تنها برای منطقه بلکه برای نیروهای آمریکایی یک تهدید محسوب می شوند همچنان در اختیار داشته باشد."

اما ترامپ که به رابطه شخصی خود با کیم جونگ اون افتخار می کند به احتمال زیاد استدلال خواهد کرد که توقف برنامه هسته ای کره شمالی یک پیشرفت چشمگیر است. در واقع، این رویکرد قبلاً هم آزموده شده است: این طرح شباهت های زیادی با تلاش بیل کلینتون برای توقف برنامه هسته ای کره شمالی و مذاکرات او با پدر کیم جونگ اون در سال 1994 دارد. اما آن تلاش ها ده دوازده سال قبل از نخستین آزمایش هسته ای کره شمالی بود، یعنی قبل از آنکه پیونگ یانگ سلاح هسته ای یا قابلیت حمل سلاح هسته ای داشته باشد.

توافق کلینتون پنج یا شش سال دوام آورد، تا اینکه مشخص شد کره شمالی فریبکاری کرده و به دنبال رویکردی جدید برای دستیابی به بمب و غنی سازی اورانیوم است. کره شمالی در سال 2003 از این توافق خارج شد. جورج دبلیو بوش در سال 2007 تلاش های ناکامی برای توقف جزئی برنامه های سایت یونگبیون انجام داد. این رویکرد سؤال کلان تری را به ذهن متبادر می کند: اینکه آیا ترامپ واقعاً به دستیابی به یک توافق خلع سلاح کامل اهمیت می دهد یا آنگونه که بسیاری از منتقدان استدلال می کنند او عمدتاً به توهم پیشرفت علاقه دارد تا خودش را در چشم رأی دهندگان یک صلح طلب جلوه دهد.

ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی که در رویارویی های دولت بوش با کره شمالی حضور داشت در این باره گفت: "رئیس جمهور مدام می گوید چشم انداز جنگ را از بین برده است. اما این چشم انداز به این دلیل محو نشد که کره شمالی چیز متفاوتی انجام داد بلکه به این دلیل از بین رفت که دولت مدام کره شمالی را به جنگ تهدید کرد. این خطر به این دلیل از بین نرفت که تهدید کاهش یافته بود، بلکه به این خاطر محو شد که دولت با همان خواب و خیال خلع سلاح هسته ای خود خوشحال بود!"

اما انتظارات محدودتر ترامپ با طرح های کیم جونگ اون به طور کامل مطابقت داشت. در حالی که کیم جونگ اون مشتاق است همه تحریم های اقتصادی علیه کشورش برداشته شود، برخی از تحلیلگران کره شمالی معتقدند او صرفاً لغو جزئی تحریم ها را در ازای کاهش انتظارات مبنی بر واگذار کردن زرادخانه های خود می پذیرد.

سو می تری، از مقامات سابق سازمان سیا و از کارکنان سابق شورای امنیت ملی در دوران بوش و اوباما در این باره گفت: "من فکر می کنم کیم جونگ اون می تواند به اندازه کافی سر میز مذاکره امتیاز بدهد - مثلاً تأسیسات هسته ای یونگبیون به اضافه یک تأسیسات هسته ای مشکوک دیگر - تا توافقی موقتی با ترامپ در ازای لغو برخی از تحریم ها به دست آورد. کیم ممکن است اینگونه حساب کند که چنین توافقی بد نیست چون به کره اجازه می دهد زرادخانه هسته ای و موشکی خود را حفظ کند و به ترامپ فرصت می دهد ادعا کند چیزی به دست آورده که رؤسای جمهور قبل از او هرگز به دست نیاوردند."

محور استدلال ترامپ این است که دوستی اش با کیم جونگ اون به تنهایی نوعی موفقیت دیپلماتیک است؛ روز یکشنبه، رئیس جمهور مدعی شد خطر چشمگیر از سوی کره شمالی از بین رفته است. ترامپ قبل از دیدار با مون جائه-این رئیس جمهور کره جنوبی گفت: "امروز ما امنیت خیلی بیشتری داریم". آدام ماونت، از اعضای ارشد فدراسیون دانشمندان آمریکایی در این باره گفت: "چندین بار ترامپ به گونه ای صحبت کرده که انگار دوستی با کیم جونگ اون پایان ماجراست."

وَن جکسون رئیس بخش کره شمالی در وزارت دفاع در دوران باراک اوباما در این باره گفت: "ترامپ زمانی هشدار می داد اگر کره شمالی سلاح های هسته ای خود را تسلیم نکند با خشم و آتش روبرو خواهد شد، اما او اکنون ادعا می کند این دیدارها ربطی به خلع سلاح هسته ای ندارد بلکه به رابطه شخصی او با کیم جونگ اون مرتبط است. این یعنی مشروعیت دادن به یک کشور هسته ای."

اگر اینگونه باشد، چشم انداز مذاکرات سال بعد در حال شکل گیری است: مجموعه ای از مذاکرات متناوب که به کُندی به پیش می رود و در لا به لای آن دیدارهایی شبیه دیدار روز یکشنبه اتفاق می افتد و در عین حال دنیا به زرادخانه هسته ای کره شمالی بیشتر عادت می کند، درست مانند آنچه در مورد سلاح های هسته ای پاکستان، هند یا اسرائیل اتفاق افتاد.

یون دوک-مین، رئیس سابق آکادمی ملی دیپلماتیک کره که اکنون در دانشگاه مطالعات خارجی هانکوک در سئول تدریس می کند در این باره گفت: "به رغم همه نمایش هایی که در نشست های سنگاپور و هانوی و دیدار یکشنبه اتفاق افتاد، چه پیشرفت چشمگیری در حوزه خلع سلاح هسته ای اتفاق افتاده است؟ حتی یک کلاهک هسته ای یا یک موشک در کره شمالی از بین نرفته است. تأسیسات هسته ای کره شمالی هنوز عملیاتی هستند."

خبرگزاری صدا و سیما