آیا پوتین در سوریه پشت ایران را خالی خواهد کرد؟
چانه‌زنی با تهران
جعفر قنادباشی
در شرایطی که تحولات و بحران‌های منطقه‌ای روند پرشتابی به خود گرفته است قرار است پوتین و ترامپ، دو تن از رهبران موثر در تحولات جهان دیداری با یکدیگر داشته باشند. این در شرایطی است که اختلافات میان مسکو و واشنگتن همچنان پابر جا‌ست اما طبق برخی اخبار انتشار یافته قرار است طی این دیدار طرفین درباره مساله سوریه و حضور ایران در این کشور رایزنی‌هایی داشته باشند. همچنان که جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا ضمن اشاره به دیدار قریب‌الوقوع روسای جمهور آمریکا و روسیه گفت که این دیدار با محوریت آینده سوریه و پیشنهاد به مسکو برای کمک به خروج ایران از سوریه خواهد بود.
البته این اولین بار نیست که آمریکایی‌ها موضوع مذاکره با روسیه را درخصوص خروج ایران از سوریه مطرح کرده‌اند؛ چراکه بارها و بارها در نشست‌های مختلف و تحت عناوین متعدد از سوی واشنگتن بر ضرورت خروج نیروهای ایران از سوریه تاکید و پافشاری شده است.
از سوی دیگر مقامات اسرائیلی نیز طی 6 سال گذشته در هر سفری که به روسیه داشته‌اند، با پیش‌کشیدن این موضوع و طرح وعده‌های مختلف تلاش داشته‌اند تا دولت سوریه را نسبت به خروج نیروهای ایران متقاعد کنند.
جالب آنکه در رابطه با خروج نیروهای ایران از سوریه در صحنه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای نیز بارها خبرهای مختلفی درباره زدوبند مقامات مسکو با مقامات اسرائیلی یا مقامات آمریکایی منتشر شده و حتی در بخشی از افکار عمومی این تصور غلط ایجاد شده که دولت مسکو یا دولت دمشق به همه تعهدات خودشان با ایران پشت پا زده و در مسیر شکستن پیمان‌های خود با ایران گام برمی‌دارند.
ولیکن در عرصه عمل و حتی در تازه‌ترین مورد، شخص بشار اسد و همچنین دولت سوریه بر پایبندی خود به تعهدات‌شان در خصوص ایران تاکید کرده و همه وعده‌ها و فشارهای دولت‌های غربی و اسرائیل را نادیده گرفته‌اند. آنچه مسلم است طرح دوباره این موضوع بیانگر بسیاری از مسائل مهم و راهبردی در عرصه منطقه و بیانگر ضعف و ناتوانی واشنگتن در پیشبرد مقاصد خود به خصوص مقاصد مرتبط با رژیم صهیونیستی است. درواقع آنچه از زبان جان بولتون بیان شده همان موضوعاتی است که مقامات رژیم صهیونیستی نیز به عناوین مختلف طی دو هفته اخیر بدان اشاره کرده و جان بولتون را که از جمله عناصر نزدیک به محافل صهیونیستی محسوب می‌شود به طرح چنین موضوعی واداشته‌اند.
همچنین طرح این موضوع از یک طرف به معنی اعتراف به نگرانی اسرائیل از تغییر معادلات منطقه‌ای به نفع سوریه و از سوی دیگر بیانگر شکست همه تلاش‌های قبلی برای بیرون‌راندن ایران از سوریه است.
از جنبه دیگر این سخنان از لحاظ راهبردی نشان‌دهنده این نکته بسیار مهم است که مقامات آمریکایی نیز به تاثیرگذاری کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت اعمال تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران برای کاهش نقش منطقه‌ای هیچ امیدی ندارند و به طور غیرمستقیم وارد صحنه چانه‌زنی با تهران با هدف برداشتن تحریم‌های اقتصادی در ازای خروج نیروهای ایران از سوریه هستند و در همین ارتباط به دولت مسکو به عنوان یک میانجی می‌نگرند.
باید توجه داشت که صحبت‌های جان بولتون درباره نقش مسکو در خروج ایران از سوریه، بیان یک آرزوی دست‌نیافتنی است که ناتوانی آمریکا در اجرای راهبردی‌ترین سیاست منطقه‌ای‌اش یعنی حفظ امنیت اسرائیل را منعکس می‌کند و از منظر دیگر از نگرانی‌ها و دغدغه‌خاطرهای اسرائیل پرده برمی‌دارد.
این در حالی است که از وضعیت کنونی تا تن دادن مسکو به خواسته‌های آمریکا فاصله زیادی وجود دارد چرا که مسکو نه‌تنها در قضایای مربوط به سوریه، بلکه در قضایای مختلفی از جمله ماجرای اوکراین و از آن مهم‌تر تحریم‌های اقتصادی همه‌جانبه از سوی غرب روبه‌رو‌ست. مضافا اینکه، از یک سو موضوع سوریه به عنوان یک موضوع استراتژیک و بسیار مهم در سیاست‌های منطقه روسیه مطرح است و از سوی دیگر موضوع روابط ایران و سوریه موضوعی نیست که مسکو در خصوص آن تام‌الاختیار بوده یا اینکه توانایی تغییر آن را در شرایط کنونی داشته باشد.
همان‌گونه که اشاره شد شخص بشار اسد در تازه‌ترین مصاحبه تلویزیونی‌اش بر ضرورت حفظ پیمان دفاعی ایران یا سوریه تاکید و همزمان بر ضرورت خروج نیروهای آمریکایی و نیروهای دیگر کشورهای غربی نیز پافشاری کرده است. جالب آنکه در مصاحبه اخیر نه‌تنها مداخله کشورهای غربی در سوریه را اقدامی بر خلاف موازین بین‌المللی دانسته، بلکه بر عدم پذیرش هرگونه کمک‌های اقتصادی آنها برای بازسازی زیرساخت‌های سوریه تاکید ورزیده است. این در حالی است که ارتش سوریه همچنان مصمم و پرتلاش در عرصه مبارزه با گروهک‌های تروریستی در جنوب سوریه گام برمی‌دارد و مناطقی که آمریکایی‌ها امیدوار بودند از طریق آن به اجرای عملیاتی علیه اسرائیل مبادرت کنند در حال آزادسازی هستند. براساس نقشه‌های عملیاتی موجود ارتش سوریه به تدریج با پاکسازی مناطق جدید به سمت منطقه اشغالی جولان پیش می‌رود و با فراهم‌کردن زمینه‌های خروج بقایای داعش و جبهه‌النصره که در مناطق مرزی فلسطین اشغالی قرار دارند خود را برای آزادسازی منطقه اشغالی جولان آماده می‌کند و این همان چیزی است که سرکردگان رژیم صهیونیستی را به ناشکیبایی واداشته و به صورت غیرمستقیم جان بولتون را به طرح مسائلی درباره توافق مسکو و واشنگتن برای خروج ایران از سوریه سوق داده است.
دیدگاه تان را بنویسید