مجادله نرم بر سر توافق آب و هوایی پاریس
ماکرون و پروژه مهار ترامپ
حنیف غفاری
امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه اخیرا با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا در کاخ‌الیزه دیدار کرد. در این دیدار طرفین در خصوص مسائل متنوعی با یکدیگر گفت‌وگو کردند؛ از توافق هسته‌ای با ایران تا مسائل سوریه و چرایی خروج آمریکا از پیمان آب و هوایی پاریس.
هم‌اکنون ماکرون یکی از اصلی‌ترین اهداف و ماموریت‌های خود در قبال رئیس‌جمهور جنجالی ایالات‌متحده آمریکا را ترغیب ترامپ برای بازگشت به پیمان آب و هوایی پاریس تعریف کرده است. رئیس‌جمهور فرانسه مدعی شده که نشانه‌هایی دال بر بازگشت آمریکا به این پیمان وجود دارد. در صورت موفقیت ماکرون در بازگرداندن آمریکا به پیمان آب و هوایی پاریس (به‌همین سبک و سیاق موجود)، وی نخستین رهبر اروپایی خواهد بود که پروژه مهار ترامپ را استارت زده است.این پروژه، تاکنون از سوی برخی سران اروپایی از جمله آنگلا مرکل دنبال شده است اما همگان اذعان دارند که نتیجه‌بخش نبوده و نیاز به زمان بیشتری دارد. واقعیت امر این است که ماکرون هم‌اکنون رئیس‌جمهوری محبوب و البته تازه‌کار در فرانسه محسوب می‌شود. وی توانست در جریان رقابتهای انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2012 بر مارین لوپن، رهبر جبهه ملی فرانسه(که اتفاقا در انتخابات مورد حمایت غیر‌مستقیم ترامپ بود) غلبه پیدا کرده و راهی کاخ الیزه شود. در شرایطی که ماکرون در اوج محبوبیت خود به سر می‌برد، ترامپ دارای محبوبیتی نازل در ایالات‌متحده آمریکاست. مطابق آخرین نظرسنجی‌های صورت گرفته در ایالات متحده، ترامپ تنها دارای 36 درصد مقبولیت عمومی است. این در حالیست که اکثر شهروندان فرانسوی از امانوئل ماکرون و حضورش در کاخ‌الیزه حمایت کرده و نسبت به اصلاحات اقتصادی وی در فرانسه و اروپا امیدوارند.
بدیهی است که روابط ترامپ و ماکرون را باید با استناد به چنین شرایطی تعریف کرد. در هر حال، نخستین آزمون رئیس‌جمهور فرانسه، مهار ترامپ در قبال پیمان آب و هوایی پاریس است. اگر ماکرون بتواند در این خصوص گامی بردارد، می‌توان ادعا کرد که کاخ الیزه قادر به برداشتن گام‌های آتی در خصوص مهار ترامپ و دولت جدید ایالات‌متحده آمریکا خواهد بود. همان گونه که اشاره شد، امانوئل ماکرون اعلام کرده است که تلاش خود را برای تغییر نظر ترامپ در این خصوص صورت خواهد داد. اگرچه ماکرون خود نیز اذعان دارد که مسیر سختی را در این خصوص پیش رو دارد، اما وعده داده است که تلاش خود را برای جلب نظر دوباره رئیس‌جمهور جنجالی ایالات‌متحده آمریکا در این خصوص انجام دهد. این نخستین آزمون ماکرون در عرصه سیاست خارجی محسوب می‌شود. بسیاری از تحلیلگران مسائل بین‌المللی معتقدند که بازگشت ترامپ به پیمان آب و هوایی پاریس تنها در صورتی امکانپذیر خواهد بود که ماکرون امتیازات ویژه‌ای را به رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی دیگر بدهد. به عبارت بهتر، ترامپ به سادگی و بدون چشمداشت، حاضر نیست از تصمیم جنجالی خود مبنی بر خروج از پیمان پاریس باز‌گردد.
مروری بر صورت‌مساله مربوط به پیمان آب و هوایی پاریس و چرایی خروج ترامپ از این پیمان خالی از تامل نیست. واقعیت امر این است که دونالد ترامپ در جریان رقابتهای انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 ایالات‌متحده آمریکا از توافقنامه آب و هوایی پاریس انتقاد کرد و حتی نسبت به خروج از این توافقنامه وعده داد. وی این توافق را متضمن امتیازات زیادی برای چین دانسته بود و از این رو، نهایت تلاش خود را برای ملغی کردن آن به کار گرفت. پس از روی کار آمدن ترامپ در کاخ سفید، وی این توافقنامه را ملغی کرد. هر چند بسیاری از سیاستمداران این اقدام ترامپ را مورد نکوهش قرار داده و آن را مصداق بی‌تعهدی ایالات‌متحده آمریکا نسبت به توافقنامه‌های بین‌المللی دانستند، اما ترامپ و همراهانش وقعی نسبت به این اعتراض‌ها ننهادند.
آنها از پیمان پاریس خارج شدند و تاکید کردند که بدون مذاکره دوباره بر سر این پیمان و عملا تغییر محتوای آن (به سود منافع آمریکا) امکان پایبندی نسبت به چنین توافقنامه‌ای وجود ندارد. هم‌اکنون ماکرون مدعی شده است که امکان بازگشت آمریکا به این پیمان وجود دارد! بدیهی است که این ادعای ماکرون ادعایی بزرگ و جنجالی محسوب می‌شود، خصوصا اینکه ترامپ به‌عنوان فردی تاجر‌مسلک، بدون در نظر گرفتن سود و فایده بلند مدت یا کوتاه مدت برای آمریکا این اقدام را صورت نخواهد داد.
بازگشت ترامپ به پیمان آب و هوایی پاریس، آن هم بدون اینکه تغییری در این پیمان ایجاد شود به نوعی عقب‌نشینی وی در مقابل ماکرون محسوب می‌شود و رئیس‌جمهور آمریکا قصد ندارد حداقل به سادگی این اقدام را صورت دهد.
موضوع مهم‌تر اینکه توافقنامه آب و هوایی پاریس صرفا توافقنامه‌ای دو‌طرفه میان ایالات‌متحده آمریکا نیست و کشورهای مختلفی در آن دخیل هستند. بسیاری از این کشورها، زیاده‌خواهی‌های ایالات‌متحده آمریکا در قبال این پیمان را بر‌نتافته و معتقدند که مذاکره دوباره بر سر این پیمان و تغییر محتوای آن، به معنای پذیرش سلطه آمریکا بر قراردادها و معاهدات بین‌المللی است و از این رو نباید صورت گیرد. سوال مهم دیگر اینکه ترامپ از ماکرون در ازای بازگشت ایالات‌متحده آمریکا به توافقنامه پاریس چه انتظاراتی را مطرح کرده یا خواهد کرد؟ آیا در این خصوص میان روسای‌جمهور ایالات‌متحده و فرانسه مذاکره‌ای صورت گرفته است؟
در نهایت اینکه ماکرون به صورت خواسته یا ناخواسته خود را در معرکه سختی گرفتار کرده است! حتی در صورت بازگشت ایالات‌متحده به پیمان آب و هوایی پاریس، تحلیلگران و سیاستمداران اروپایی نسبت به عقبگرد ترامپ و نیت واقعی و اهداف پشت پرده وی به دیده تردید خواهند نگریست. همچنین در صورتی که ماکرون نتواند ترامپ را در خصوص پذیرش دوباره توافق آب و هوایی پاریس قانع نماید، نسبت به ناتوانی از وعده‌ای که داده است متهم خواهد شد. شاید در یک نگاه واقع‌بینانه، بتوان ماکرون را بازنده این معادله دانست، هر چند آینده بسیاری از مسائل را در این خصوص روشن خواهد ساخت.
دیدگاه تان را بنویسید