اگر زیاد عصبانی می‌شوید حتما بخوانید

شدن واکنش شدید احساسی نسبت به رفتار یا گفته ای است که دوست نداریم یا حقیقت ندارد. خیلی وقت ها حرفی می شنویم یا رفتاری می بینیم که احساس می کنیم حق مان نبوده است. این نوع واکنش نشان دادن هر چند طبیعی است ولی وقتی شدید باشد حتی به درگیری فیزیکی می رسد. تکرارعصبانیت باعث عواقب بدی برای سلامت جسمی و روحی فرد، از بین رفتن روابط اجتماعی و گاهی از دست دادن شغل می شود. بیایید امروز در نت نوشت ببینیم که چرا عصبانی می‌شویم ، چرا گاهی عصبانیت از کنترل خارج می شود، عصبانیت چه موقع طبیعی و چه موقع غیرعادی است و بالاخره این که چه طور می توانیم آن را هنگام بروز برای خودمان یا افراد دوروبرمان مدیریت کنیم.

چرا عصبانی می شویم؟

گیر افتادن در ترافیک، دروغ هایی که می شنویم، سرزنش شدن توسط یکی از نزدیکان، رفتار نامناسب یک همسایه مثل گذاشتن کیسه های زباله جلوی دم در آپارتمان، شنیدن طعنه آدم های سمی و مواردی از این قبیل می توان باعث عصبانیت شود.

کدام افراد بیشتر عصبانی می شوند؟

افراد خودشیفته و افرادی که اهل رقابت هستند بیشتر عصبانی می شوند. بعضی از افراد هم به طور ژنتیکی آستانه تحمل شان کمتر است و زودتر عصبانی می شوند.

تربیت خانوادگی در دوران کودکی و نوجوانی در نحوه بروز عصبانیت تاثیر دارد. در والدینی که یاد گرفته اند چه گونه عصبانیت و خشم خود را کنترل و مدیریت کنند، بچه ها در بزرگسالی آرام تر بوده و مثل والدین شان عصبانیت را مدیریت می کنند. در والدین عصبانی و کسانی که خشم خود را نمی توانند کنترل کنند بچه ها یاد می گیرند که همان رفتار را در بزرگسالی از خود بروز دهند.

خشم چه گونه شکل می گیرد؟

از نظر روان شناسی عصبانیت و خشم همیشه بلافاصله پس از گفته یا رفتاری که حس می کنیم حق مان نبوده رخ نمی دهد. گاهی مدت زمانی بعد از آن چه که باعث عصبانیت بوده شخص عکس العمل نشان می دهد.

گاهی هم شخص رفتار یا گفته ای را مدت ها تحمل می کند و پس از چند بار تکرار ناگهان واکنش نشان می دهد.

بعضی وقت ها هم شخص درگیری فکری دارد مثلا دارد روی پروژه یا برنامه خاصی کار یا تحقیقی را آماده می کند، یا روز خوبی در محل کارش نداشته، یا حتی خسته یا گرسنه است که باعث می شود آستانه تحمل فرد پایین بیاید و زودتر عصبانی و خشمگین شود.

عدم شناخت از موقعیت

یکی از مسائل مهمی که باعث می شود شخص عصبانی شود یا نشود بسته به این دارد که برای موقعیتی که در آن قرار گرفته است چه قدر ارزش قائل است. مثلا شخصی که پس از یک کار خسته کننده روزانه در ترافیک گیر افتاده و رفتارهای نامناسب رانندگان دیگر را می بیند در مقایسه با یک راننده تاکسی که همیشه همان مسیر را در همان ساعت با ترافیک زیاد طی می کند زودتر عصبانی می شود.

پیچیدگی واکنش عصبانیت و خشم

در ابتدای مقاله هم گفتیم عصبانیت یک رفتار و واکنش طبیعی است ولی اگر شدید باشد و به خشم منجر شود یا زیاد تکرار شود ضررهای جبران ناپذیری به شخص وارد می کند. گاهی عصبانیت به درگیری های فیزیکی و صدمه زدن جسمی و حتی برخوردهای قانونی منجر می شود که موقعیت اجتماعی فرد را به خطر می اندازد.

حتی اگر درگیری فیزیکی بوجود نیاید و فقط به صورت یک حرکت و واکنش احساسی باقی بماند، عصبانیت مکرر باعث بروز بیماری هایی مثل سکته قلبی، فشارخون، سکته مغزی، بیماری های قلبی عروقی، بیماری های معده و دستگاه گوارش می شود. این احساس گاهی آن قدر قوی است که فرد باید تحت مراقبت های پزشکی قرار گیرد. چون حالش بد می شود، فشارخون بالا می رود و حتی ممکن است غش کند. حتی مشاهده شده است در افرادی که زیاد عصبانی می شوند پس از بیمار شدن،  دوره نقاهت طولانی تر است.

چه موقع عصبانیت عادی نیست و یک مشکل روانی تلقی می شود؟

قبل از قضاوت در مورد فردی که عصبانی شده است باید شناخت کامل از شخصیت او و موقعیتی که در آن بوده داشته باشیم. چون ممکن است او بارها در این موقعیت قرار گرفته و بدون عصبانیت سعی کرده مشکل را حل کند. ولی این بار که ما در جریان هستیم عصبانیت و خشم او را می بینیم.

ولی به طور کلی پرسش های زیر به ما کمک می کند تا بفهمیم آیا عصبانیت شخص غیرعادی است و نیاز به کمک دارد؟

• عصبانیت و خشم فرد روی دیگران تاثیر منفی می گذارد؟
• بعد از عصبانی و خشمگین شدن شخص می داند اشتباه کرده و به اصطلاح شرمنده می شود؟
• به دلیل عصبانیت های زیاد اطرافیان شخص از او دوری می کنند؟
• عصبانیت بر روی کارآیی و کارآمدی فعالیت فرد تاثیر گذاشته است؟
• آیا شخص از نظر جسمی بیمار است؟
• تغذیه شخص خوب نیست؟ کمبود تغذیه ای یا فقر غذایی ندارد؟

اگر جواب به این سوالات مثبت است با توجه به وضعیت فرد باید به دنبال راه حل های کارشناسانه مثل مراجعه به پزشک، روان درمان گر یا مشاور بود. مسلما شخصی که بیمار جسمی است پس از طی دوران بیماری عصبانیتش از بین می رود. یا کسی که فقر غذایی دارد یا بدنش با کمبود ویتامین همراه است با رژیم غذایی مناسب و مکمل های دارویی مثل گروه ویتامین B می توان مشکل عصبانیت را در او به راحتی حل کرد.

چه گونه عصبانیت را کاهش دهیم؟

عصبانیت معمولا با مشکلات روحی مثل استرس، اضطراب و افسردگی همراه است و به همین دلیل گاهی بررسی آن پیچیده می شود و نیاز به درمان دقیق تری دارد. اضطراب و افسردگی معمولا با مراجعه به روانپزشک یا روانکاو حل می شود. ولی عصبانیت و خشم نه. گاهی شکست های مکرر یا تجربه های تلخ باعث ایجاد خشم و عصبانیت پنهان در شخص می شود که با کوچکترین مساله ای شخص ناخودآگاه واکنش نشان می دهد.

ولی از آن جا که عصبانیت و خشم یک واکنش فوری است، باید راه حل های فوری هم برای کنترل آن داشته باشیم. برای کنترل سریع عصبانیت چند راه زیر را به شما پیشنهاد می کنیم:

• نوشتن ( سریع یک یادداشت کوچک بنویسید که عصبانی شده اید. علت را بنویسید تا سر فرصت در خانه بررسی کنید)
• تلفن کردن به یک دوست قابل اعتماد ( روشی موثر و فوری. با صمیمی ترین دوستتان که شما را خوب می شناسد صحبت کنید و بگویید عصبانی هستید و علت عصبانیت تان چیست)
• تنفس عمیق ( راه حل فوری برای آرام شدن)
• چند دقیقه راه رفتن ( این هم یک روش فوری خوب بخصوص در محیط های کار است. چند دقیقه از دفتر کارتان دور شوید و راه بروید).

مدیریت خشم و عصبانیت

به هر حال چه بخواهیم چه نخواهیم بیشتر ما در موقعیت هایی قرار می گیریم که عصبانی می شویم. بهترین روش ها برای مدیریت عصبانیت را برای شما فهرست کرده ایم:

• سعی کنید به محض این که عصبانی شدید موقعیت را بسنجید و اجازه ندهید وضع بدتر شود.
• از ۱ تا ۱۰ بشمارید ( در آن موقعیت معمولا شخص به ذهنش هم نمی رسد که از ۱ تا ۱۰ بشمارد. از خانه تمرین را شروع کنید).
• آرام و عمیق نفس بکشید.
• کمی فعالیت بدنی داشته باشید. راه بروید. آب بخورید. اگر در محیط کار هستید از دفترتان خارج شوید. اگر خانه هستید به اتاق دیگری بروید یا چند دقیقه بیرون از خانه راه بروید.
• با فرد قابل اطمینانی در مورد احساس تان صحبت کنید.
• یک راه حل خلاقانه پیدا کنید. مثلا در محیط کار خودتان را سرگرم یک کار در کامپیوتر نشان دهید. به آبدارخانه بروید و یک لیوان آب میل کنید.
• مدیتیشن ( این روش هم در کوتاه مدت و هم طولانی مدت خیلی خوب جواب می دهد)
• ورزش منظم ( به تدریج عصبانیت کنترل می شود)
• پیاده روی (یک روش که به تدریج حال روحی فرد را بهتر می کند و مانع از تکرار عصبانیت و خشم های بعدی می شود)

اگر با این راهکارها بازهم عصبانی می شوید حتما به پزشک مراجعه کنید. ممکن است مشکل جسمی مثل به هم خوردن تعادل هورمون ها، کمبود مواد معدنی یا کمبود ویتامین داشته باشید. در صورتی که مشکل جسمی ندارید به روان پزشک یا روان درمانگر مراجعه کنید. این افراد متخصص به دلیل تجاربی که از بیماری های مختلف دارند با توجه به وضعیت هر فرد راه حل های مناسبی ارائه می کنند.

یادتان باشد عصبانی شدن یک واکنش طبیعی است ولی اگر بیش از حد باشد یا به دفعات تکرار شود باید به دنبال علت بگردید، برایش راه حل پیدا کنید تا به خودتان و عزیزان تان صدمه نزنید.