قاچاق حیوانات، کاربرد اصلی باغ وحش های کوچک / زمین خواری با نام مرکز بازپروری حیات وحش

   قاچاق حیوانات یکی از معضلات زیست محیطی است که چندین قرن در تاریخ بشر سابقه دارد. قاچاق حیوانات عمدتا با استفاده از حیات وحش یعنی حیوانات متعلق به طبیعت انجام می شود. وجود باغ وحش ها در سطح جهان به ترویج قاچاق حیوانات دامن می زند. محمد علی یکتانیک، کارشناس حیات وحش در گفت و گو با رکنا معتقد است که کاربرد اصلی باغ وحش های کوچک در ایران، رونق دادن به قاچاق حیوانات است. او همچنین تاکید دارد که صرف نظر از این مساله درباره قاچاق حیوانات، اخیرا برخی مراکز کوچک با عنوان بازپروری حیات وحش در نقاط مختلف کشور تاسیس شده اند که عمده آنها در واقع پروژه های زمین خواری هستند.

ابتلای پلنگ ایرانی باغ وحش ارم به بیماری فوق حاد عفونی

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، روز گذشته و در شرایطی که خبر جفت گیری «فیروز» و «ایران»، دو یوزپلنگ آسیایی که در شرایط نیمه اسارت در پارک ملی توران زندگی می کنند و احتمال تولد یک توله یوز از این جفت گیری، دل طرفداران حیات وحش ایران را شاد کرد، همزمان خبر ابتلای یک قلاده پلنگ ماده ایرانی در باغ وحش ارم به بیماری فوق حاد عفونی، منجر به تکدر خاطر دلسوزان حیات وحش کشور شد و بار دیگر توجه فعالان محیط زیست را به وضعیت بد و غیراستاندارد نگهداری از حیوانات در باغ وحش های کشور جلب کرد.

ماجرا از این قرار است که در خرداد 98 یک قلاده پلنگ ماده به نام «ماوی» درحالی که تنها دو ماه داشت از شکارچیان شهرستان میانه در آذربایجان شرقی کشف و ضبط شد و چون این پلنگ در دوماهگی از دامان طبیعت جدا شده بود، امکان بازگشت مجدد آن به زیستگاه فراهم نبود. به همین دلیل، این پلنگ پس از کشف به پارک پردیسان تهران منتقل شد و دی 98 نیز این پلنگ از پارک پردیسان به باغ وحش ارم انتقال یافت، اما آن طور که مسئولان باغ وحش ارم می گویند، هم اکنون این ماده پلنگ دچار بیماری حاد عفونی شده است.

در این میان باید توجه داشت ابتلای این پلنگ ماده ایرانی باغ وحش ارم به بیماری حاد عفونی تنها یکی از نمونه های آسیب دیدن حیات وحش بی پناه در باغ های وحش و مراکز نگهداری از حیوانات در ایران است و در سال های اخیر، اخبار و تصاویر تاسف بار بسیاری از وضعیت نگهداری از حیوانات در باغ وحش های کشور حتی باغ وحش های شناخته‌شده منتشر شده است و هر از گاهی شاهد تلفات گونه های مختلف حیوانات در این مراکز هستیم.

عدم رعایت استانداردهای بین المللی در باغ وحش های ایران

این نکته ای است که محمد علی یکتانیک، کارشناس حیات وحش در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: همین یازده سال پیش بود که شاهد ابتلای شیرهای باغ وحش ارم به بیماری مشمه بودیم و متاسفانه مسئولان باغ وحش در سال 89 ناچار شدند که به دلیل ابتلای حیوانات به این بیماری، آنها را ذبح کنند؛ آن هم در شرایطی که باغ وحش ارم یکی از باغ وحش های شناخته‌شده کشور محسوب می شود که با وجود این که شیوه نگهداری از حیوانات در آن با استانداردهای جهانی فاصله دارد، اما بازهم جزو باغ وحش های مناسب‌تر کشور محسوب می شود.

این فعال محیط زیست با تاکید بر این که وضعیت نگهداری از حیوانات در باغ وحش های کوچکتر ایران بسیار اسف‌بارتر است، عنوان کرد: متاسفانه کاربرد بسیاری از باغ وحش های کوچک و کمترشناخته‌شده در کشورمان صرفا رواج قاچاق حیوانات است، زیرا دلالان حیوانات با مسئولان این باغ وحش ها در ارتباط هستند و پرندگان، خزندگان و پستانداران مختلفی را به آنها می سپارند و در طول زمان این حیوانات را خرید و فروش می کنند. این در حالی است که متاسفانه نه تنها در باغ وحش های کوچک، بلکه در باغ وحش های بزرگ کشور نیز کمترین استانداردهای بین المللی رعایت نمی شود.

پراکندگی مراکز غیرمجاز نگهداری از حیات وحش در سطح کشور

یکتانیک با بیان این که صرف نظر از باغ وحش ها، حدود 80 مرکز نگهداری از حیات وحش در سطح کشور وجود دارد، گفت: مراکز نگهداری از حیات وحش در کشور زیر نظر شهرداری ها، برخی نهادهای عمومی غیردولتی و حتی بخش خصوصی اداره می شوند که البته بیشتر آنها مجوزهای لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست ندارند، اما هنوز هم به فعالیت خود ادامه می دهند و این در حالی است که بسیاری از این مراکز حتی بازدید عمومی هم ندارند و نگهداری از حیات وحش کاملا خلاف دید ناظران در این مراکز انجام می شود.

این کارشناس حیات وحش با انتقاد از فقدان وجود مرکز بازپروری حیات وحش در کشورمان اظهار داشت: متاسفانه هم اکنون در کشورمان هیچ مرکز جامعی برای رسیدگی به حیواناتی که بر اثر قاچاق حیات وحش یا دلایل دیگر از طبیعت جدا می شوند، وجود ندارد و همین مساله باعث می شود که وقتی یک حیوان از طبیعت جدا و به مرکزی مثل پارک پردیسان تهران منتقل می شود، دست مسئولان تمام 80 مرکز نگهداری از حیات وحش و همه باغ وحش های کشور برای جذب آن حیوان دراز باشد، این در حالی است که هیچ کدام از این مراکز امکانات مناسبی برای درمان و بازپروری حیوانات جداشده از طبیعت ندارند.

تعطیلی تنها مرکز جامع بازپروری حیات وحش ایران در بهار 99

این فعال محیط زیست با اشاره به استانداردهای جهانی نگهداری از حیات وحش در کشورهای پیشرفته جهان گفت: در تمام کشورهای پیشرفته، در همه شهرهای بزرگ حداقل یک مرکز بازپروری از حیوانات وجود دارد تا وقتی یک حیوان به هر دلیلی از طبیعت جدا می شود، جایی برای درمان و بهبود وضعیت آن باشد. در چنین شرایطی اگر امکان بازگرداندن آن حیوان به طبیعت وجود داشته باشد، حتما کارشناسان مرکز بازپروری حیات وحش تلاش می کنند که این شرایط را فراهم کنند. اما در ایران ما فقط به دنبال نگهداری از حیوانات جداشده از طبیعت هستیم و هیچ تلاشی برای بازگرداندن حیوانات رهاشده به طبیعت انجام نمی دهیم.

وی در ادامه تاکید کرد: تنها مرکز جامع بازپروری حیات وحش ایران در پارک پردیسان و در مجاورت سازمان محیط زیست قرار داشت که این مرکز در بهار 99 با دستور مسئولان وقت سازمان، تعطیل شد. بعد از آن هم ما شاهد راه اندازی مراکز کوچکی با عنوان بازپروری حیات وحش در نقاط مختلف کشور بوده ایم که عمده آنها در واقع پروژه های زمین خواری هستند، زیرا نه تنها هیچ اقدام مفیدی برای بازپروری حیوانات در این مراکز انجام نمی شود، بلکه مالکان آنها فقط به دنبال دریافت زمین هستند.

تجارت باغ وحش ها با حیوانات جداشده از طبیعت

 یکتانیک با بیان این که فقدان مرکز جامع بازپروری حیات وحش باعث می شود که دست مراکز نگهداری از حیوانات و باغ وحش ها برای جذب حیوانات جداشده از طبیعت باز شود، عنوان کرد: متاسفانه ضعف سیستم صحیح نگهداری و بازپروری حیات وحش در کشورمان منجر به سود کلان مسئولان باغ وحش ها و مراکز نگهداری از حیات وحش در ایران شده است، زیرا سازمان محیط زیست حیواناتی را که به دلایل مختلف از طبیعت جدا می شوند و امکان بازگرداندن آنها به زیستگاه وجود ندارد، به صورت رایگان در اختیار این مراکز می گذارد و مسئولان باغ وحش ها و مراکز نگهداری از حیات وحش نیز به تجارت با این حیوانات می پردازند.

این کارشناس حیات وحش ادامه داد: سود دیگر باغ وحش ها و مراکز نگهداری از حیات وحش در این است که مدیران آنها زمین های دولتی را با نرخ هایی پایین از شهرداری و دیگر نهادهای عمومی دریافت می کنند و انواع روش ها را برای کسب درآمد از نگهداری از حیوانات بخصوص با برگزار کردن بازدیدهای عمومی اجرا می کنند. به همین دلیل، مراکز نگهداری از حیات وحش و بخصوص باغ وحش ها به دنبال آن هستند که تا حد امکان حیوانات بیشتری را جذب کنند و به همین دلیل، وقتی یک حیوان از طبیعت جدا و توسط یک محیط بان کشف می شود، شاهد صف کشیدن مراکز نگهداری از حیات وحش و باغ وحش ها برای تحویل گرفتن آن هستیم.

تخریب فرهنگ عمومی با رونق باغ وحش و باغ پرندگان

یکتانیک با تاکید بر فرهنگسازی نامناسب باغ های وحش و باغ های پرندگان در سطح جامعه گفت: متاسفانه اساسا عطش نگهداری از حیوانات وحشی در جوامع جهان سوم بسیار بالاست و در موارد بسیاری مشاهده می کنیم که برخی افراد ظاهرا علاقمند به حیوانات، به نگهداری از گونه هایی مثل گرگ، پلنگ، ببر، شیر، تمساح و ... در منازل خود مشغول هستند. در چنین شرایطی هم وقتی ما به باغ وحش ها و باغ های پرندگان مجوز می دهیم که بدون رعایت اصول علمی از حیات وحش نگهداری کنند، قطعا مردم هم به نگهداری از حیوانات در خانه های خود ترغیب می شوند.

این فعال محیط زیست ادامه داد: متاسفانه ما با رونق دادن به باغ وحش ها اساسا این فرهنگ را در میان مردم ترویج می کنیم که می توانند به جای این که برای تماشای حیات وحش به طبیعت بروند، به شکارچیان پول بدهند تا حیوانات را از دل طبیعت جدا کنند و به مدیرانی تحویل بدهند که حیات وحش بی پناه را در قفس هایی کوچک نگهداری می کنند؛ آن هم در شرایطی که انواع گونه های حیات وحش که شرایط طبیعی زیست تمام آنها با یکدیگر متفاوت است، همگی در یک مکان کوچک به نام باغ وحش یا باغ پرندگان نگهداری می شوند و طبیعی است که در چنین شرایطی به هیچ وجه نمی توان وضعیت مطلوبی را برای نگهداری از حیوانات ایجاد کرد.

وی در پایان تصریح کرد: وجود باغ وحش، باغ پرندگان و سایر مراکز نگهداری از حیات وحش نه تنها برای کشورمان سودی ندارد، بلکه منجر به فرهنگسازی نادرست در سطح جامعه می شود. همچنین چون هیچ وقت شرایط مناسب نگهداری از حیات وحش در باغ وحش ها و باغ های پرندگان ایران رعایت نمی شود، بنابراین اساسا نفس وجود این مراکز در کشورمان، ظلمی است که به حیوانات روا می شود.