فوری:تغییرات کلی و افزایش یارانه؛برنامه های محسن رضایی

یارانه به دو دلار برای هر نفر رسیده است. یارانه به سرپرست خانوار تعلق می گیرد. یارانه اقشار با دهک بالا حذف شد.مبلغ یارانه  45500 تومان است. مبلغ ناچیز یارانه دیگر قدرت خریدی ندارد.

یارانه نقدی جدید در راه است؟

به گواه بسیاری از ناظران داخلی و بیرونی اقتصاد ایران، دولت جدید به ریاست سید ابراهیم رئیسی به دنبال ایجاد نظام جدید از تراز پرداخت یارانه های عمومی خواهد بود. اضافه شدن محسن رضایی به تیم کابینه نیز که همواره در جریان فرآیند رقابت های انتخاباتی از افزایش ده برابری میزان یارانه پرداختی به ۴۰ میلیون نفر از مردم سخن می گفت، نشان از عزم جدی دولت جدید برای ایجاد تغییرات اساسی در پرداخت یارانه های نقدی و غیرنقدی خواهد داشت.
تاکید محسن رضایی بر پرداخت غیرمستقیم حدود ۹۰ میلیارد دلار یارانه حامل های انرژی در شرایط فعلی و لزوم اصلاح آن به نفع خانوارهای کمتر برخوردار حاضر در دهک های پایین درآمدی، از یک جریان طرفه سوبسیدی خبر می دهد. برای تحلیل مواضع دولت جدید در قبال مبحث یارانه ها، نگاهی به مواضع اقتصادی محسن رضایی، احسان خاندوزی و سید رضا فاطمی امین به عنوان سه عنصر اصلی تیم اقتصادی کابینه فعلی، امکان گشودن این گره ذهنی در تحلیل شرایط اقتصادی آتی ایران در کوتاه مدت را فراهم می سازد.

سه پرداختی واریزی مهم احتمالی در دولت جدید

تاکید خاندوزی و فاطمی امین بر حذف مشروط دلار ۴۲۰۰ تومانی، به شرط پرداخت مابه التفاوت ریالی این یارانه به دهک های درآمدی آسیب پذیر، نشان می دهد که ارکان اصلی این دولت در قبال یارانه ارزی و پرداخت یارانه نقدی حاصل از آزادسازی قیمت دلار و تک نرخی کردن آن، مصمم خواهند بود. تاکید رضایی بر حذف یارانه حامل های انرژی و تبدیل آن به یارانه نقدی برای نیمی از جمعیت ایران که به گواه آمار زیر خط  فقر قرار دارند و تخصیص نیمی دیگر از منابع حاصل از آزادسازی یارانه ها به بخش تولید، نمایانگر بخش دیگری از رویکرد دولت آتی به مقوله یارانه های جدید خواهد بود. به نظر می رسد با واگذاری اختیارات هدایت و هماهنگی تیم اقتصادی کابینه به محسن رضایی، تبدیل خانه داری به شغل نیز در دستور کار دولت قرار خواهد گرفت و هرچند منابع پرداخت این یکی، همانند دو منبع پرداخت یارانه نقدی دیگر چندان شفاف نیست اما به نظر می رسد که دولت جدید قصد دارد تا سه پرداختی مهم یاد شده برای دهک های کمتر برخوردار را در دستور کار خود قرار بدهد. 

کارت های اعتباری خرید به مردم داده می شود؟

هرچند بعید نیست که سیاست تخصیص کارت اعتباری خرید کالای ایرانی برای دهک های آسیب پذیر درآمدی نیز توسط دولت همچنان در دستور کار باشد و یک خط اعتباری با نرخ بهره دستوری مشخص، جهت این پرداخت ها به زوج های جوان به جریان بیافتد. البته تمامی خطوط تحلیلی مندرج در این گزارش گسترش نیوز، معطوف به مواضع پیشین این افراد در چنده ماه اخیر است و باید دید که آیا قطب نمای اقتصادی کشتی دولت به شکل هماهنگ عمل خواهد کرد یا خیر! با این حال به نظر می رسد که به جهت همراهی تقریبا بدون قید و شرط مجلس فعلی با دولت جدید که خودش را در فرآیند رای اعتماد به وزرای پیشنهادی نشان داد، هموار کننده مسیر نهایی اقدامات و سیاستگذاری های اقتصادی دولت خواهد بود. باید خاطرنشان کرد که به لحاظ اختیارات تصمیم گیری و سیاستگذاری پولی و مالی و کلان، این دولت از اختیارات و پشتیبانی های ممتازی نسبت به ادوار گذشته برخوردار خواهد بود.

آیا یارانه نقدی  افزایش می یابد؟

قرار است برای خانوارهای پنج دهک اول کارت اعتباری معیشت صادر شود. بر این اساس به ازای هر یک از اعضای خانوار در سه دهک اول ۲۰۰ هزار تومان و دو دهک بعدی ۱۵۰ هزار تومان اعتبار ماهانه قرض‌الحسنه با کارمزد دو درصد تخصیص یابد. در وعده رئیسی آمده که طرح اعطای کارت اعتباری معیشت خانوار از آذر امسال یعنی از شش ماه دیگر اجرایی می‌شود.

کارت اعتباری یک میلیون تومانی در دولت رئیسی

یعنی یک خانواده پنج نفره در دهک‌های اول، دوم و سوم از آذر علاوه بر یارانه نقدی و معیشتی، کارت اعتباری به مبلغ یک میلیون تومان دریافت می‌کند.

یعنی این خانواده در آذر ۲۰۵ هزار تومان یارانه معیشتی بنزین، ۲۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان یارانه نقدی و یک میلیون تومان کارت اعتباری دریافت می‌کند، در مجموع یک میلیون و ۴۳۲ هزار تومان.

حالا اگر این خانواده در دهک سوم و چهارم باشد، ۲۰۵ هزار تومان یارانه معیشتی بنزین، ۲۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان و ۷۵۰ هزار تومان کارت اعتباری دریافت می‌کنند.

این پنج دهک در واقع همان ۶۰ میلیون نفری هستند که هر دو یارانه معیشتی و نقدی را دریافت می‌کنند، با عملی شدن وعده ابراهیم رئیسی یارانه این ۶۰ میلیون نفر بیش از سه برابر می‌شود و از ۴۳۲ هزار تومان به یک میلیون و ۴۳۲ هزار تومان می‌رسد.

رئیسی گفته که به خانوارهایی که توانایی بازپرداخت اقساط را نداشته باشند یارانه بازپرداخت اقساط تعلق می‌گیرد

دومین یارانه نیز یارانه نقدی است که در روز بیستم هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود. مبلغ این یارانه نیز طی بیش از ۱۰ سال گذشته به طور ثابت ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به‌ازای هر نفر است. همچنین ۷۸ میلیون نفر نیز جزو لیست یارانه‌بگیران نقدی هستند.

ابراهیم رئیسی در برنامه‌های اقتصادی خودش اعلام کرده که قرار است یارانه جدیدی پرداخت کند.

در واقع او وعده داده که قرار است برای خانوارهای پنج دهک اول کارت اعتباری معیشت صادر شود. بر این اساس به ازای هر یک از اعضای خانوار در سه دهک اول ۲۰۰ هزار تومان و دو دهک بعدی ۱۵۰ هزار تومان اعتبار ماهانه قرض‌الحسنه با کارمزد دو درصد تخصیص یابد.

در این وعده رئیسی پیش‌بینی شده که به خانوارهایی که توانایی بازپرداخت اقساط را نداشته باشند یارانه بازپرداخت اقساط تعلق می‌گیرد.

مبلغ یارانه چقدر است؟ مبلغ این یارانه برای خانوارهایی که در سه دهک اول قرار دارند ۲۰۰ هزار تومان و برای کسانی که در دهک‌های چهارم و پنجم هستند ماهانه ۱۵۰ هزار تومان پرداخت می‌شود.

یعنی یارانه برای یک خانواده پنج نفره در گروه اول یک میلیون تومان و در گروه دوم ۷۵۰ هزار تومان است.

اولین مرحله کی واریز می‌شود؟ در این برنامه آمده که طرح اعطای کارت اعتباری معیشت خانوار از آذر امسال یعنی از شش ماه دیگر اجرایی می‌شود.

اما هنوز به این سوالات پاسخ داده نشده است:

 نحوه بازپرداخت چگونه است؟

 کل مشمولان چه تعداد هستند؟

 شرایط مشمول چیست؟

 در چند نوبت پرداخت می‌شود؟

 بازپرداخت آن چند ماهه است؟

 ضمانت کارت اعتباری چیست؟

 یارانه به صورت پول نقد است یا بن خرید؟

خبری مهم برای جا ماندگان یارانه معیشتی

پس از سال‌ها که تکلیف قانون بودجه برای ثبت نام از جاماندگان یارانه‌ نقدی مشخص نبود، دولت امسال از اقدام در این رابطه خبر داد و تعداد زیادی را امیدوار کرد اما تا کنون و در چند روز مانده به اتمام دوران خود خبری از این وعده نیست و آن را اجرایی نکرد.

از سال ۱۳۹۳ که دولت تصمیم گرفت مجددا از متقاضیان دریافت یارانه ثبت نام کند، با توجه به محدودیت زمانی و برخی شرایط، تعدادی از داوطلبان موفق به ثبت نام نشدند و به همین منظور در سال های بعد و در چندین دوره ، قانون بودجه دولت را مکلف به ثبت نام از این افراد کرد؛ چه در زمانی که تعدادی از یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی جامانده بودند و چه زمانی که یارانه معیشتی به میان آمد.

در هر صورت اقدامی صورت نگرفت تا اینکه این بار دولت در اواخر دوران حضور خود در اداره کشور و در خرداد ماه سال جاری تصمیم گرفت جاماندگان را ثبت نام کند؛ اقدامی که با اما و اگرهایی مواجه بود مبنی بر اینکه چرا این چند سال این اتفاق نیفتاده و از سویی با توجه به اینکه حذفی از پردآمدها صورت نگرفته چگونه قرار است منابع این افزایش تامین شده و بر تعداد یارانه بگیران افزوده شود.

به هر صورت با مصوبه هیات وزیران مقرر شد که ثبت نام کلیه افراد متقاضی دریافت یارانه نقدی، یارانه حمایت معیشتی خانوار و سایر یارانه ها از جمله افراد جدید، افرادی که تاکنون ثبت نام نکرده اند و افرادی که منصرف شده اند و همچنین پرداخت یارانه نقدی به افراد واجد شرایط، براساس دستورالعمل مشترک وزارت رفاه و سازمان هدفمندی یارانه ها تعیین و در حد وصولی دریافتی ها (منابع) جدول تبصره (۱۴) انجام شود.

وزارت رفاه  موظف شد که امکانات مورد استفاده متقاضیان دریافت یارانه نظیر سامانه ثبت اعتراضات، پاسخگویی، آزمون وسع و پیامکی را ضمن انجام آموزش های لازم در اختیار سازمان هدفمندی یارانه ها قرار دهد.

بعد از آن سازمان هدفمندی یارانه ها اعلام کرد طی جلساتی با وزارت رفاه ، مقدماتی آماده و تبادل اطلاعات صورت گرفته است و قرار است بعد از انجام ثبت نام و بررسی ها از سوی وزارت رفاه، لیست به سازمان هدفمندی اعلام و این سازمان پرداخت را انجام دهد، حتی تاکید کرد که منابع این افزایش نیز بر اساس قانون آماده است و هیچ مشکلی در این رابطه وجود ندارد.

اما با گذشت بیش از دوماه از این جریان ، هیچ اتفاقی نیفتاد و وزارت رفاه اقدامی در رابطه با ثبت نام متقاضیان صورت نداده و اعلامی نداشته است و جریان ثبت نام دیگر در این دولت به نتیجه نخواهد رسید.

در این شرایط به نظر می رسد تنها اتفاقی که افتاده ، امیدواری بوده که دولت به متقاضیان داده است و شاهد آن بودیم که بارها افراد با شنیدن خبر ثبت نام مجدد حضورا برای اقدام در این رابطه به سازمان هدفمندی یارانه ها مراجعه کردند ، در حالی که ظاهرا در حد یک وعده انجام نشده بوده است و اگر دولت به طور جدی تصمیم به این ثبت نام داشت حتما در سال های قبل که در قانون مکلف شده بود اقدام می‌کرد نه در روزهای پایانی.

به گزارش ایسنا، در حال حاضر حدود ۷۸ میلیون نفر از پردرآمد و نیازمند یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی دریافت می کنند و حدود ۶۰ میلیون نفری هم از این جمع، یارانه معیشتی می‌گیرند که سالانه بالغ بر ۷۰ هزار میلیارد تومان هزینه دارد، اینکه دولت جدید چه تصمیمی در مورد این روند پرداخت یارانه خواهد گرفت و یا برای جاماندگان و اقدام  نیمه کاره دولت دوازدهم برای آنها چه خواهد کرد مشخص نیست و تاکنون موضعی نداشته است.